بیماری های استخوان در کودکان، انواع و درمان آن ها
مشکلات ارتوپدی در کودکان ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی، اختلالات رشد، آسیب، سرطان استخوان، حالت نامناسب بدن و حتی تغذیه نامناسب است.
مشکلات ارتوپدی در کودکان ناشی از ناهنجاری‌های مادرزادی، اختلالات رشد، آسیب، سرطان استخوان، حالت نامناسب بدن و حتی تغذیه نامناسب است. کلید کنترل مشکلات ارتوپدی تشخیص زودهنگام و مدیریت مداوم (با پیگیری‌های منظم) مشکل است. چندین مشکل ارتوپدی وجود دارد که ممکن است در کودکان رخ دهد و اگر در اوایل تشخیص داده نشده و درمان نشود ممکن است در آینده به ایجاد عوارض متعددی مانند ناتوانی منجر شود.
مشکلات ارتوپدی، مانع برای رشد طبیعی کودکان
رشد کودک بستگی به عوامل خاصی مانند فیزیک، محیط‌زیست و غیره دارد. گاهی اوقات، به‌عنوان یک والد، ممکن است متوجه شوید که رشد کودک شما به‌طور کامل در مسیر درست نیست. کودکان زیادی هستند که با مشکلات ارتوپدی مانند پاهای تخت، پاهای کمانی و زانو پرانتزی برخورد می‌کنند اما باید متوجه باشید که اغلب این مشکلات به‌راحتی قابل درمان هستند اگر به‌موقع تشخیص داده شوند.
انواع مشکلات ارتوپدی کودکان و درمان آنها
عارضه‌های ارتوپدی کودکان و نوزادان شامل موارد بسیار زیادی است که به تفکیک قسمتی از بدن که درگیر میشود، عبارت‌اند از:
پا
گاهی کودکان ممکن است مبتلابه اختلالات ارتوپدی در ناحیه مچ پا و اطراف آن شوند که عبارت اند از:
پاچنبری
عارضه‌های ارتوپدی کودکان و نوزادان شامل موارد بسیار زیادی است که به تفکیک قسمتی از بدن که درگیر میشود عبارتند از:
Clubfoot یک نوع معمول از نقص مادرزادی است که بر عضلات و استخوان‌های پا تأثیر می‌گذارد. پاچنبری وضعیتی است که پا به‌جای اینکه صاف باشد به سمت پایین چرخیده میشود. این چرخش باعث میشود که انگشتان پا به سمت پای دیگر منحرف شوند. کودک ممکن است با نقص در یک یا هر دو پا متولد شود.
درمان پاچنبری
پاچنبری به‌تنهایی و خودبه‌خود بهتر نخواهد شد و برای ترمیم نیاز به جراحی دارد اما اکنون پزشکان از یک سری از گچ‌ها، حرکات ملایم و کشش‌های پا و بریس ها استفاده می‌کنند تا به‌آرامی پا را به صاف کنند.
صافی کف پا
صافی کف پا شرایطی را توصیف میکند که در آن قوس‌های طولی و یا میانی پا کشیده یا مسطح باشند. تمام سطح پا در حالت ایستاده، پیاده‌روی و دیگر فعالیت‌ها با سطح زمین تماس دارند. اکثر نوزادان و بچه‌های کوچک پاهای تخت دارند که این طبیعی است. قبل از تشکیل استخوان‌ها قسمت زیادی از پا و مچ پا از بافت نرم، چربی و غضروف ساخته شده‌اند و قوس هنوز کامل نشده است. هنگامی‌که کودک شروع به راه رفتن روی پاها میکند، مفاصل هنوز هم در حال حرکت هستند. این زمانی است که بدشکلی پای کودک آشکار میشود و والدین ممکن است نگران باشند که پای فرزندشان مشکل دارد. در اکثریت قریب به‌اتفاق کودکان با افزایش سن باعث بهبود صافی کف پاها می‌شوند. حتی اگر صافی با افزایش سن کاملاً درمان نشود بعید است که در آینده کودک دچار مشکل شود.
درمان صافی کف پا
ممکن است در موارد خفیف صافی کف پا، مخصوصاً در صافی کف پای انعطاف‌پذیر، نیاز به درمان نباشد. این مشکل اغلب با رشد و پیشرفت کودک حل میشود. بچه‌های کوچک باید تشویق شوند تا هرچه میتوانند و هرکجا ایمن است با پای برهنه راه روند. این کار حساسیت پا را افزایش می دهد. در عین حال حرکت در سطوح مختلف زمین باعث ایجاد قدرت و ثبات پا می شود.
سایر مشکلات
سایر اختلالات ارتوپدی در این ناحیه از پای کودک یا نوزاد عبارتند از:
- متاتارسوس ادداکتوس: این یک مشکل مادرزادی است که گاهی باعث خمیدگی قسمت جلو پا میشود. این مشکل معمولاً با درمان دستی، گچ گیری و گاهی جراحی درمان میشود.
- پای کالکانئووالگوس: این اتفاق در نوزادان با هایپر دورسی فلکشن پا، دوری قوزک پا و افزایش پاشنه والگوس ایجاد میشود که معمولاً به دلیل حالت بدن در داخل رحم ایجاد میشود و زمانی که نوزاد شروع به ایستادن میکند مشکل حل میشود.
- اتصال تارسال: اتصال تارسال صافی پای اسپاستیک پرونئال همراه با خشکی پای دردناک و اسپاسم عضلات جانبی ساق است که بعد از سن 9 سالگی ظاهر میشود. این مشکل ممکن است بدون جراحی (به‌عنوان مثال، با گچ و کفی طبی) و یا جراحی درمان شود.
- افزایش قوس طولی پا: این مشکل باعث افزایش قوس پا میشود که نمی‌تواند وزن را تحمل کند. گزینه‌های درمان فیزیوتراپی، بسته به‌شدت مشکل، شامل ارتوپدی و جراحی میشود.
انگشتان پا
انواع مشکلات انگشتان پای کودکان عبارتند از:
پُرانگشتی یا پلی‌داکتیلی
این شایع‌ترین تغییر شکل پا است و می‌تواند از مقادیر جزئی ضخامت بافت نرم تا اختلالات اسکلتی عمده متفاوت باشد. شایع‌ترین اختلال انگشتان اضافه در انگشت پنجم است.
درمان پلی داکتیلی
روش درمان برای برداشتن انگشت اضافی بستگی به نحوه اتصال آن به دست یا پا دارد.
اگر انگشت تشکیل‌شده ضعیف و بدون استخوان باشد درمان در طی یک جلسه مراجعه به مطب پزشک به‌آسانی با قرار دادن یک گیره در پایه‌ی انگشت انجام میشود. گیره جریان خون به انگشت را متوقف میکند و ،دقیقاً شبیه افتادن بند ناف هنگام تولد، باعث میشود که انگشت اضافی بیفتد. اگر این انگشت بیشتر شکل گرفته باشد، جراح آن را در اتاق عمل زمانی که کودک شما حدود یک ساله است برمیدارد. جراحی فرزند شما بر اساس شرایط دقیق او خواهد بود. موارد پیچیده‌تر ممکن است نیاز به جراحی پیچیده داشته باشد.
سایر مشکلات
چند مورد از اختلالات دیگر در این ناحیه عبارتند از:
- انگشتان خمیده: معمولاً انگشت چهارم و پنجم را درگیر میکند که معمولاً بدون علائم است و به ارث برده میشود. 25 تا 50 درصد موارد تا سن 3-4 سالگی برطرف میشود و در غیر این صورت جراحی موردنیاز است.
- روی هم افتادن انگشتان: انگشت پنجم روی انگشت چهارم قرار می‌گیرد و در نیمی از موارد باعث درد میشود و نیاز به عمل جراحی دارد.
- فرورفتن ناخن در پوست: لبه ناخن به داخل بافت نرم اطراف فرو می‌رود و ممکن است باعث بروز پارونیشی شود. گزینه‌های درمان از کنترل محافظه‌کارانه با استفاده از آب گرم و آنتی‌بیوتیک‌ها و روش‌های مختلف جراحی متفاوت است.
پاها
اختلالات ارتوپدی پای کودکان به‌قرار زیر است:
پای پرانتزی
پای پرانتزی است که با تنگی کپسول خلفی ایجاد میشود و معمولاً به علت رشد ضعیف قسمت داخلی صفحه اپی فیزیال است.این مشکل معمولاً به‌طور یک‌جانبه دیده میشود و در مشکلاتی مانند نرمی استخوان، بیماری پژه و درجه‌ی شدید استئوآرتریت زانو مشاهده میشود.
زانو
مشکلات ارتوپدی زانوی کودکان عبارتند از:
بیماری ازگود-اشلاتر
بیماری ازگود-اشلاتر (OSD) التهاب استخوان، غضروف یا تاندون در بالای کشکک (تیبیا) در محل اتصال تاندون زانو (پاتلا) است. این مشکل درواقع یک بیماری نیست بلکه آسیبی شدید است.
درمان بیماری ازگود-اشلاتر
بیماری ازگود-اشلاتر معمولاً نیاز به درمان محافظه‌کارانه با اصلاح فعالیت، درمان فیزیکی، بریس، کفی طبی و به‌ندرت برداشتن تورم تیبال دارد.
ران
درد پا در کودکان می‌تواند به علت تعدادی از علل ایجاد شود. تشخیص نیاز به سابقه دقیق و معاینه دارد. آرتروسکوپی از مفصل ران در بیماران کودک بسیار مورد استفاده قرار می‌گیرد تا درد را در مفصل بررسی و درمان کند.
دیسپلازی پیش‌رونده
دیسپلازی طیفی از اختلالات است که بر روی استخوان پروگزیمال، استابولوم و ران‌ها تأثیر می‌گذارد. این مسئله در مورد نحوه شکل‌گیری مفصل ران کودک در گذشته، در طی یا پس از زایمان، است که باعث ایجاد ران ناپایدار میشود. در موارد شدید، مفصل ران می‌تواند دچار دررفتگی و یا مشکل در راه رفتن شود.
درمان دیسپلازی پیش‌رونده
تشخیص زودهنگام مانع از عوارض درازمدت میشود. موارد خفیف دیسپلازی معمولاً با رشد کودک خودبه‌خود حل می‌شوند. موارد شدیدتر ممکن است نیاز به درمان با بریس یا عمل جراحی داشته باشند تا لگن در جای خود قرار بگیرد و به‌طور مناسب درمان شود.
لغزش سر استخوان ران در ناحیه لگن یا بیماری اسلیپ
در این بیماری به عللی که به‌درستی شناخته‌شده نیست، صفحه رشد بالایی ران ضعیف شده و اپی فیز سر استخوان ران بر روی گردن استخوان ران به سمت عقب جابجا میشود. این مشکل در پسران 12 تا 15 ساله شایع است.
درمان لغزش سر استخوان ران در ناحیه لگن
این بیماری همیشه با عمل جراحی برای تثبیت صفحه رشد که تضعیف‌شده است درمان میشود. اما حتی قبل از جراحی، پزشک سعی خواهد کرد که تا با رفع فشار از روی پای آسیب‌دیده از لغزش بیشتر جلوگیری کند. بسیاری از پزشکان به‌محض اینکه این بیماری تشخیص داده شود بیمار را به بیمارستان ارجاع می‌دهند تا مطمئن شوند که او استراحت میکند و بتوانند جراحی را در اسرع وقت انجام دهند.
سایر مشکلات
سایر اختلالات ارتوپدی لگن کودکان به زیر است:
- آرتروز سپتیک و استئومیلیت: این مشکل معمولاً به دلیل استافیلوکوک اورئوس ایجاد میشود. درمان معمولاً آسپیراسیون اضطراری، آرتروسکوپی، زهکشی و برداشتن بافت آسیب‌دیده با پوشش آنتی‌بیوتیک است.
- سینوویت گذرای مفصل ران: این وضعیت یک علت شایع لنگیدن است و اغلب بعد از یک عفونت تنفسی رخ می‌دهد. گزینه‌های درمان عبارتند از استراحت، فیزیوتراپی و داروهای ضدالتهابی غیر استروییدی.
- بیماری پورتس: این ناخوشی به علت نکروز ناگهانی در سر فمورال است. اقدامات اولیه شامل استراحت در رختخواب، بی‌حسی و استراحت است. گاهی اوقات لازم است که یک عمل جراحی برای هدایت توپ سر ران - شناخته‌شده به‌عنوان استئوتومی ورم فمورال - مورد استفاده قرار گیرد.
ستون فقرات
اختلالات مربوط به ارتوپدی مرتبط با ستون فقرات در کودکان و نوزادان عبارت از:
اسکولیوز
اسکولیوز یک وضعیت نادر ستون فقرات است که در آن ستون فقرات چرخش و انحراف غیرطبیعی به جوانب دارد. اگرچه اسکولیوز در هنگام تولد وجود دارد، اما معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی پیشرفت میکند و در دختران جوان بیشتر از پسران رایج است. بسیاری از کودکان در مدرسه در سال پنجم تا نهم بررسی می‌شوند تا در صورت ابتلا به اسکولیوز شناسایی شوند زیرا این وضعیت به‌طورمعمول در طول سال‌های رشد کودک به‌سرعت پیشرفت میکند.
درمان اسکولیوز
هرچه منحنی و چرخش ستون فقرات بیشتر باشد دفورمیتی شدیدتر خواهد بود. اگر بریس قادر به کنترل پیشرفت منحنی نباشد، جراحی در نظر گرفته میشود. در این موارد، ستون فقرات چرخانده شده و به سینه قفل میشود که باعث هل دادن تیغه شانه‌ها و دنده‌ها به عقب میشود که قوز و نابرابری در قفسه سینه ایجاد میکند.
جراحی اسکولیوز منحنی را در ستون فقرات صاف میکند و قطعات و مفاصلی که در منحنی دخالت دارند با هم مخلوط می‌شوند. این عمل جراحی یک درمان ایمن و مؤثر است. در حالی که منحنی‌های به‌شدت پیچ‌خورده نمی‌توانند کاملاً صاف شوند اما ممکن است اغلب آنها به‌طور چشمگیری بهبود پیدا کنند.
کیفوز
اصطلاح کیفوز برای توصیف انحنای شدید ستون فقرات استفاده میشود که قوز نیز نامیده میشود. کیفوز می‌تواند در اثر شرایطی مانند وضعیت ضعیف بدن، پوکی استخوان، استفاده طولانی‌مدت از استروئید یا تومورهای ستون فقرات ایجاد شود. در موارد جدی‌تر، کیفوز پس از شکستگی و دررفتگی چند مهره اتفاق می‌افتد. معاینه فیزیکی و اشعه ایکس ستون فقرات پزشک را از اطلاعات موردنیاز برای تعیین میزان اختلال نخاعی آگاه میکند. منحنی بیش از 45 درجه غیرطبیعی است.
درمان کیفوز
درمان کیفوز بسته به نوع و شدت بیماری متفاوت است. نوجوانان مبتلا به کیفوز موضعی به‌طور کلی از هیچ عارضه یا پیشرفت بیماری رنج نمی‌برند و حتی ممکن است با گذشت زمان بهبود پیدا کنند. یک برنامه تمرینی ممکن است به رفع درد پشت کمک کند. اگر منحنی کیفوزی بیش از 75 درجه باشد، جراحی ممکن است یک گزینه باشد. پزشک ممکن است تصمیم بگیرد که مهره‌های غیرطبیعی را صاف کند و باهم ادغام کند تا بتواند ستون فقرات را تثبیت کند و درد و بی‌ثباتی را از بین ببرد.
سایر اختلالات
سایر اختلالات ستون فقرات عبارتند از:
- لغزش مهره‌ها: لغزش یا سرخوردگی مهره به رانده شدن یک‌مهره به‌طرف جلو بر روی مهرهٔ زیرین گفته میشود. درمان شامل فیزیوتراپی، داروهای ضد انعقادی غیر استروییدی و در بیماران مبتلا به اسپوندیلولیستی شدید، همجوشی ستون فقرات خلفی است.
- التهاب دیسک کمر: این یک بیماری غیرمعمول در کودکان است. ویژگیهای بالینی عبارتند از امتناع از پیاده‌روی، کمردرد، عدم توانایی خم کردن کمر و گودی کمر. در برخی از بیماران دیسک صرفاً متورم میشود اما در سایر موارد، کلسیفیکاسیون(تجمع کلسیم در یکی از بافت‌های بدن) نیز دیده میشود. درمان شامل تزریق داخل وریدی همراه با آنتی‌بیوتیک‌های خوراکی است.
گردن
گاهی کودکان مبتلا به اختلالات و مشکلات در ناحیه گردن هستند که به شرح زیر است:
- تورتیکولی (کجی گردن): شایع‌ترین شکل تورتیکولی عضلانی است که در نوزادان، معمولاً به علت آسیب در هنگام زایمان ایجاد میشود. گزینه‌های کنترل شامل مشاهده، درمان فیزیوتراپی، بریس و در موارد شدید تزریق بوتاکس می‌شوند. اگر کمشکل به دلیل وجود باند فیبری تنگ ایجاد شود برش باند می‌تواند نتایج خوب و تأثیر زیبایی همراه داشته باشد. سایر آسیب‌ها و ضربات، نقص مادرزادی و تومور نیز باید در نظر گرفته شوند.
- بی‌ثباتی مهره Atlanto-axial: این مشکلی جدی و حاد و اغلب با سندرم داون مرتبط است. تا زمانی که فشار نخاعی رخ نداده باشد نیازی به درمان نیست اما در صورت بروز فشار انجام جراحی برای ثابت کردن مهره لازم است.
شانه
بیماری اسپرنگل یا بالا بودن مادرزادی استخوان شانه وضعیتی است که کتف به محل طبیعی برنمی‌گردد. این مشکل می‌تواند یک‌طرفه یا دوطرفه باشد. هیچ درمانی لازم نیست مگر اینکه وضعیت حاد باشد و در این صورت جراحی اصلاحی انجام میشود.
آرنج
بیماری‌های ارتوپدی ناحیه آرنج کودکان عبارتند از:
- دررفتگی آرنج: با دررفتگی آرنج رباط حلقوی گیر می‌افتد و دوسطحی که مفصل را تشکیل می‌دهند از یکدیگر جدا می‌شوند. به‌بیان‌دیگر دو استخوانی که یک مفصل را درست می‌کنند ارتباط آناتومیک خود نسبت به یکدیگر را از دست می‌دهند. درمان دستی ساده می‌تواند مشکل را رفع کند اما در صورت عود بازسازی رباط نیاز میشود.
- بیماری پانر: بیماری پانر صفحه رشد در آرنج را درگیر میکند (صفحه‌های رشد بافت استخوانی جدید می‌سازند و طول و شکل نهایی استخوان‌ها در بزرگ‌سالی را تعیین می‌کنند. این یک بیماری نادر است که گاهی ورزشکاران جوان را درگیر میکند. علائم اغلب با کاهش فعالیت بدنی از بین می‌روند.
مچ دست
رادیال کلاب هند یا دست چنبری بدفرمی نادر است که ناشی از فقدان یکی از استخوان‌های ساعد به‌طور مادرزادی است و این موجب انحراف مچ دست بچه به‌طرف بدون استخوان میشود. دست چنبری می‌تواند همراه با دیگر مشکلات مادرزادی بوده و موجب اختلالات شدید در کار آیی اندام فوقانی شود. جراحی اصلاحی با استفاده از پیوند استخوان و سایر تکنیک‌ها می‌تواند نتیجه‌ی قابل‌قبول عملکردی ایجاد کند.
دست و انگشتان
شست و انگشت ماشه‌ای مادرزادی به دلیل ضخیم شدن تاندون‌ها و عضلات انگشت ایجاد میشود. جراحی می‌تواند این مشکل را درمان کند. بررسی‌ها نشان داده است که روش زیرپوستی به همان اندازه عمل جراحی باز مؤثر است
