علل کاهش شنوایی حسی- عصبی در کودکان

1. مصرف داروهایی که موجب سمیت شنوایی می‌گردند.‌

2.‌ مننژیت (عفونت پرده‌های مغزی)‌

3.‌ زردی بالا (عدد زردی بالای 20)‌

4.‌ تعویض خون

5.‌ برخی عفونت‌های مادرزادی مانند سرخجه

6.‌ خفگی در حین زایمان

7.‌ تومورها و درمان‌های مربوطه

8.‌ نمره آپگار پایین (که چندین عامل سلامتی را در یک و پنج دقیقه بعد از تولد مورد بررسی قرار می دهد).‌

9.‌ بعضی از اختلالات ژنتیکی مانند سندرم داون

10.‌ وزن زیر 1500 گرم در بدو تولد

11.‌ بدشکلی‌های سروصورت و وجود زائده درگوش، فرورفتگی در اطراف گوش، انسداد کانال گوش، وجود سوراخ‌هایی دراطراف گوش و...‌

12.‌ بستری شدن بیش از 48 ساعت در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان

13.‌ سابقه ضربه به سر که منجر به بستری شدن شیرخوار گردد.

14.‌ نوزاد حاصل از ازدواج فامیلی

 

کم‌شنوایی‌های بدو تولد می‌تواند مادرزادی و ارثی و یا اکتسابی باشند. این اعتقاد وجود دارد که علت نیمی از کم‌شنوایی‌های مادرزادی عوامل محیطی و ژنتیک می‌باشد. دلایل غیر ژنتیکی کم شنوایی مادرزادی به چند گروه تقسیم می‌شوند که شامل عوامل قبل از تولد، حین تولد، پس از تولد و دلایل ناشناخته می‌باشند.

از عوامل قبل از تولد می‌توان به عفونت‌های مادرزادی اشاره کرد. به‌طوری‌که گفته می‌شود سیتومگالوویروس شایع‌ترین علت کم شنوایی غیر ژنتیکی می‌باشد و نوع کم شنوایی آن عمیق و دوطرفه و پیشرونده است. هم‌چنین دیگر عفونت‌های خانواده TORCH شامل توکسوپلاسموزیس، سیفلیس، سرخک و هرپس منجر به کم شنوایی مادرزادی می‌شوند. این عفونت‌های ویروسی طی دوران بارداری از مادر به جنین منتقل‌شده و باعث ایجاد کم شنوایی در نوزاد می‌شود.

عوامل حین تولد شامل وزن کم هنگام تولد، نارسایی تنفسی در بدو تولد، نارس بودن، نمره آپگار پایین و بیلی‌روبین بالا می‌باشد.

یکی از عوامل مهم کم شنوایی پس از تولد استفاده از داروهای آمینوگلیکوزید می‌باشد. آمینوگلیکوزید ها به‌طورمعمول به‌عنوان آنتی‌بیوتیک برای نوزادانی که در بخش مراقبت‌های ویژه هستند استفاده می‌شود که به سیستم‌های شنوایی و تعادلی آسیب می‌زند. این داروها با مرگ سلول‌های مویی منجر به کم شنوایی غیرقابل‌برگشت می‌شوند.

عوامل محیطی نیز نقش مهمی در ایجاد کم شنوایی مادرزادی دارند. به‌عنوان‌مثال وجود نویز بالا در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان منجر به ایجاد کم شنوایی می‌شود. گزارش‌ها نشان می‌دهند که میزان بروز کم شنوایی متوسط تا شدید دوطرفه (بیشتر از 40 دسی‌بل) در نوزادانی که در بخش عادی نوزادان هستند به میزان 3-1 در هر 1000 نوزاد است درصورتی‌که این میزان برای نوزادانی که در بخش مراقبت‌های ویژه هستند به 4-2 در هر 100 نوزاد می‌رسد. انجام ABR غربالگری برای کودکانی که بیش از 5 روز در بخش مراقبت‌های ویژه بستری هستند ضروری است.

 

 در جدول زیر مهم ترین دلایل بروز کم شنوایی مادرزادی آورده شده است؛

عوامل خطر ایجاد کم شنوایی مادرزادی

1- سابقه خانوادگی کم شنوایی

2- عفونت های مادرزادی

3- ناهنجاری های سر و صورت

4- وزن کمتر از 1500 گرم هنگام تولد

5- بیلی روبین بالا در سرم خون که نیاز به تعویض خون داشته باشد.

6- داروهای اتوتوکسیک ( آمینوگلیکوزید ها در دفعات متعدد یا به همراه داروهای ادرار آور)

7- مننژیت باکتریال

8- نمره آپگار پایین

9- تهویه و اکسیژن رسانی مکانیکی برای بیشتر از 5 روز

10- سندروم هایی که با کم شنوایی مادرزادی همراه هستند شامل سندروم های آشر، پندرد، جرول و لانگ نیلسن، نقص بیوتینیداز، رفسام، آلپورت، واردنبرگ، چارج، نوروفیبروماتوزیس و استئوپروزیس.

 

 

 

 

 

 

 

علاوه بر این موارد، علت کم شنوایی می‌تواند ارثی یا درنتیجه جهش در یک ژن طی تکامل جنینی باشد.

حدود 50 درصد از نوزادان دارای کم شنوایی هیچ‌کدام از عوامل خطر ایجاد کم شنوایی را ندارند. بنابراین غربالگری شنوایی باید برای تمامی نوزادان متولدشده انجام شود.

کم شنوایی در نوزادان به 3 نوع تقسیم می‌شود. حسی عصبی، انتقالی و آمیخته. کم شنوایی انتقالی زمانی رخ می‌دهد که در مسیر انتقال صدا از محیط پیرامون به قسمت داخلی گوش، مانعی ایجاد شود. کم شنوایی حسی عصبی مربوط به مشکلات گوش داخلی و عصب تا مغز می‌باشد.

شایع‌ترین علت کم شنوایی انتقالی در کودکان که منجر به رد شدن در غربالگری می‌شود وجود مایع در گوش میانی یا کانال گوش است.  به هنگام تولد کودک، حرکت در کانال زایمان منجر به خروج این مایع از گوش میانی می‌شود. درصورتی‌که این اتفاق به‌خوبی صوت نگیرد مایع از گوش خارج نشده و منجر به رد شدن در آزمون غربالگری شنوایی می‌شود. این مشکل پس از مدت کوتاهی برطرف می‌شود. دومین علت مشکل انتقالی که منجر به رد شدن در آزمون غربال‌گری می‌شود بدشکلی کانال گوش است که به آن آترزی مادرزادی گوش می‌گویند.  نوع دیگر از مشکلات انتقالی میکروشیا نام دارد که به معنی کوچک بودن لاله گوش و گوش خارجی می‌باشد. میکروشیا در صورت همراهی با آترزی باعث رد در غربالگری شنوایی می‌شود. عدم تکامل گوش از انتقال مؤثر صدا جلوگیری کرده و باعث کم شنوایی انتقالی و رد در غربالگری می‌شود. از علل دیگر می‌توان بی‌حرکت شدن استخوانچه های گوش میانی را نام برد.

کم شنوایی حسی عصبی نیز می‌تواند منجر به رد شدن در غربالگری شود. کم شنوایی حسی عصبی در بدو تولد می‌تواند در اثر علل عفونی مانند سیتومگالوویروس، ویروس هرپس سیمپلکس، مننژیت یا سیفلیس مادرزادی باشد. هم‌چنین علت آن می‌تواند بدشکلی مادرزادی سیستم تعادلی یا شنوایی باشد. یکی دیگر از علل آن اختلال در تکامل عصب شنوایی است که به آن نوروپاتی شنوایی گفته می‌شود. اختلال در جریان خون به سمت عصب یا حلزون منجر به کم شنوایی حسی عصبی و رد شدن در آزمون غربالگری می‌شود. نارس بودن و زردی نیز از علل شایع آن به‌حساب می‌آیند. اکثر کم‌شنوایی‌های بدو تولد از نوع حسی عصبی هستند.

 

منبع 

شیوع ناشنوایی مادر زادی در نوزادان

 

ناشنوایی یکی از شایع‌ترین آنومالی‌های بدو تولد است و به طور تقریبی ‏بین 2-4 نوزاد از هر هزار تولد اتفاق می‌افتد.‏
توجه:‏
پیش از آن‌که برنامه جامع جهانی غربالگری شنوایی اجرا شود، تست‌های ‏شنوایی تنها در نوزادانی انجام می‌شد که فاکتورهای خطر را داشتند، امّا ‏مشخص شد حدود نیمی از موارد کری در نوزادانی اتفاق می‌افتد که هیچ ‏ریسک فاکتوری ندارند. ‏
نکته مهم:‏
شناسایی هر چه سریعتر نقص‌های شنوایی از آسیب‌های روانی- ‏اجتماعی، گفتاری و یادگیری پیشگیری می‌کند.‏

تست‌های مورد استفاده در غربالگری شنوایی نوزادان

• تست‎ OAE ‎:

تست گسیل صوتی گوش‎ – Otoacoustic Emission(OAE)، ‏پاسخ‌های آکوستیکی تولید شده توسط گوش داخلی (حلزون شنوایی) در ‏واکنش به محرک­های صوتی را اندازه‌گیری می­کند. تست OAE ‎ با قرار ‏دادن یک پروب کوچک که شامل؛ یک میکروفون و یک بلندگوی کوچک ‏است، در مجرای گوش خارجی انجام می‌گیرد. این‎ ‎تست‎ ‎زمانی انجام می‌‏شود که نوزاد در حالت خواب باشد. محرک‌های صوتی از طریق ‏بلندگو موجود در پروب به درون گوش ارسال می‌شود. زمانی که این ‏محرک‌ها، به اندام حلزونی شکل‎ ((Cochlea) ‎گوش داخلی می­رسند، سبب ‏ارتعاش سلولهای مویی خارجی می‌شوند که این به نوبه خود سبب تولید ‏صدای بسیار ضعیفی می‌شود که برگشت این صدا به گوش خارجی، ‏توسط میکروفون دستگاه‎ OAE ‎ثبت می‌شود. متخصصین شنوایی‌سنج ‏می‌تواند صداها را تشخیص داده و آن‌ها را مورد بررسی قرار دهد. اگر ‏صدایی ضبط شده باشد، می‌توان نتیجه گرفت که نوزاد تست را پشت سر ‏گذاشته است. مدت زمان انجام این تست بین ۵ تا ۸ دقیقه متغیر است

• تست‎ ABR ‎

به منظور پردازش صدا، پالس­های الکتریکی از طریق عصب، از گوش داخلی ‏به ساقه مغز (قسمت تحتانی مغز) ارسال می­شود. تست‎ ABR – ‎Auditory Brainstem Response ‎‏ پاسخ ساقه مغز را به صدا ارزیابی ‏کرده و یکپارچگی‎ ‎سیستم شنوایی‎ ‎از گوش تا ساقه مغز را مورد بررسی ‏قرار می­دهد. برای‎ ‎انجام تست‎ ABR، چهار الی پنج الکترود بر روی سر ‏نوزاد قرار می­گیرد و سپس از طریق پروب کوچکی که در مجرای گوش ‏نوزاد قرار داده می­شود، محرک­های مختلف صوتی به داخل گوش ارسال ‏می­شود. این محرک­ها باعث تحریک عصب شنوایی شده و پالس­های ‏الکتریکی از طریق عصب به مغز منتقل می­کند. فعالیت­های الکتریکی ‏تولید شده توسط عصب، از طریق الکترودهایی که به سر نوزاد متصل است، ‏ثبت شده و بصورت شکل موج، در کامپیوتر به نمایش در می­آید. ‏متخصص شنوایی‌سنج می­تواند محرک­های صوتی مختلف (تن خالص، ‏کلیک و …) را در شدت­های متفاوت ایجاد کرده و از این طریق ضعیف­ترین شدت صوتی که نوزاد قادر به شنیدن آن است را تعیین کند‎.‎

در غربالگری شنوایی نوزادان، فقط از یک نوع محرک صوتی برای انجام ‏تست‎ ABR ‎ استفاده می­شود که به آن «کلیک» گفته می­شود. کلیک ‏متشکل از چندین صدای مختلف (طیف فرکانسی گسترده) است که می­‏تواند بصورت یکجا اطلاعات بیشتری را در ارتباط با سیستم شنوایی در ‏اختیار‎ ‎شنوایی‌سنج قرار دهد. محرک صوتی کلیک، عموماً در شدت ‏صوتی بالا و پایین تولید می­شود. اگر شکل موج مناسبی ثبت شود، نوزاد ‏تست را با موفقیت سپری کرده است. برای انجام این تست‎ ‎نیز نوزاد‎ ‎باید ‏در حالت خواب باشد. انجام تست ABR ‎ نسبت به تست‎ OAE ‎ زمان‌بر بوده ‏و در حدود ۱۵ دقیقه به طول می­انجامد

 

اختلالات شنوایی از شایع ترین بیماری های حسی عصبی در انسان به حساب می آیند . 371 میلیون    نفر در سراسر دنیا از اختلالات شنوایی رنج می برند.
 تقریبا بیشتر از 50 درصد اختلالات شنوایی در نتیجه یک اختلال ژنتیکی ایجاد می شوند .(Hereditary Hearing Impairment (HHI)). ولی 40 تا 50 درصد از عوامل ایجاد کننده، اکتسابی هستند ، در اثر تولد زود تر از موقع، کمبود اکسیژن زمان تولد ، آلودگی های عفونی قبل و بعد از تولد ، دارو های که روی شنوایی و تعادل اثر می گذارند ایجاد می شوند.
میزان شیوع کم شنوایی حسی-عصبی دو طرفه شدید تا عمیق در جمعیت نوزادان در بخش مراقبت عادی ،1-4  درهر 1000 تولد زنده برآورد شده در حالی که این میزان در نوزادان بخش مراقبت ویژه 2/5 تا 4/6 در هر یکصد تولد برآورد گردیده است . (بررسی انجام شده طی غربالگری کم شنوایی نوزادان در ایران ). میزان ناشنوایی مختلط  (> 35dB) 1/4  تا 3 در 1000 در امریکا و 1/4 تا 2/1 در اروپا تخمین زده می شود . 

ناشنوایی به طور کلی به دو دسته تقسیم می شود :

ناشنوایی سندرومیک که همراه با سایر اختلالات دیده می شود تا به امروز بیش از 400 سندروم همراه با اختلال شنوایی شناسایی شده اند  و نوع غیر سندرومیک که تنها مشکل ایجاد شده برای فرد اختلالات شنوایی می باشد . 80 درصد از اختلالات شنوایی ارثی از نوع غیر سندرومیک می باشد .اختلال شنوایی براساس نوع به چهار مدل تقسیم می شود:

اختلال شنوایی القایی (Conductive)  که به دلیل اختلال در گوش خارجی و یا گوش میانی ایجاد می شود

اختلال شنوایی حسی عصبی (Sensorineural) که به دلیل آسیب در گوش داخلی و یا اعصاب ایجاد می گردد.

اختلال شنوایی مختلط (Mixed) که ترکیبی از دو فرم بالاست.

اختلال شنوایی مرکزی که به دلیل آسیب در عصب هشت و ساقه و قشر شنوایی مغز ایجاد شده است.

یکی دیگر از روشهای تقسیم بندی ناشنوایی ، تقسیم آن بر اساس زمان بروز می باشد که در این صورت به دو گروه تقسیم می شوند .

Prelingual (پیش زبانی) که ناشنوایی از زمان تولد وجود دارد و postlingual  که بعد از تولد در اثر عوامل مختلف ایجاد می شود .

اختلال شنوایی را بر اساس الگوی توارث به 4 گروه تقسیم می شود .

اتوزومال غالب و اتوزومال مغلوب و وابسته بهx  و میتوکندریایی. (شکل1)اتوزومال مغلوب سهمی حدود 80 درصد را در این بین به خودش اختصاص داده است.
 

  

شکل 1: تقسیم بندی اختلالات شنوایی

اختلالات شنوایی بر اساس میزان دریافت امواج صوتی نیز می توان تقسیم بندی کرد :
1 -  mild (26-40 dB)
2 - Moderate  (41-55 dB)
3 - Moderately severe (56-70 dB)
4 - Severe (71-90 dB)
5 – Profound (90 dB)

علل ایجاد اختلال شنوایی

1-علل اکتسابی اختلال شنوایی

از دست دادن شنوایی در کودکان به طور معمول ناشی از عفونتهای زایمان از ارگانیسمهای TORCH (یعنی توکسوپلاسموز، سرخجه، سیتومگالوویروس و هرپس) و یا عفونتهای پس از زایمان، به ویژه مننژیت باکتریایی ناشی می شود.
تشخیص از دست دادن شنوایی وابسته به CMV می تواند دشوار باشد، باید در طول 21 روز از زمان تولد انجام شود.  اغلب می تواند ناشناخته باقی بماند  اصولا همراه با از دست دادن شنوایی حسی عصبی نامتقارن و یا یکطرفه باشد.
با این حال، در کشورهای توسعه یافته، شایع ترین علل محیطی غیر ژنتیکی کاهش شنوایی مادرزادی، عفونت سیتومگالوویروس مادرزادی (cCMV) است. شیوع کلی آن در حدود 0.64٪ است. 10٪ از CMV همراه با علامت است که با یافته های شامل نقص عصبی (مرگ، تشنج، فلج مغزی)، نارسایی کبدی و بثورات خاص مشخص می شود. از دست دادن شنوایی حدود 50٪ افراد مبتلا به cCMV علامت دار را تحت تاثیر قرار می دهد. 90٪ باقی مانده از افراد با cCMV "بدون علامت" در نظر گرفته می شوند؛ از این موارد تا 15٪ کاهش شنوایی یک طرفه یا دو طرفه را ایجاد می کند. بنابراین، اکثر افراد مبتلا به کم شنوایی به علت cCMV به عنوان "بدون علامت" طبقه بندی می شوند.
 
افت شنوایی در بزرگسالان، اغلب به عوامل محیطی مربوط می شود، به احتمال زیاد، منعکس کننده تعاملات محیط و ژنتیک است که شایع ترین آنها از پیرگوشی و از بین رفتن شنوایی ناشی از سر و صدا است. اگرچه هر دو نوع آسیب شنوایی منعکس کننده تاثیر متقابل ژنها و محیط می باشند، اما تاکنون انواع مختلفی از ژن ها با این صفات شناسایی شده اند.

2- علل ژنتیک

شناسایی جایگاه های ژنی و ژنها در گیر در ایجاد اختلالات شنوایی از ابتدای دهه 90 آغاز شد . در دهه گذشته پیشرفت های چشمگیری در مورد نقشه کشی و شناسایی ژنهای درگیر در اختلالات شنوایی در جمعیت های مختلف در سراسر دنیا صورت گرفته است. اختلال شنوایی بیماری هتروژنی می باشد و ژنهای بسیاری در ایجاد آن درگیر هستند  تا به امروز بیش از6000تغییر بیماری زا در بیش از 100  ژن (http://www.hereditaryhearingloss.org ) ایجاد کننده اختلالات شنوایی شناسایی شده اند
جایگاه های ژنی اختلال شنوایی غیرسندرومی با DFN مشخص می شوند و حرف B که نشان دهنده وراثت مغلوب است و حرف Aبرای وراثت غالب و X در وراثت وابسته به جنس و یک عدد که نشان دهنده شماره ژنی هست که برای آن ناحیه پیدا شده است.
شایعترین علت افت شنوایی شدید تا عمیق با وراثت اتوزوم مغلوب در اکثر جمعیتها، جهش ژن GJB2 است. تاثیر ژن در میزان ایجاد اختلال شنوایی با نژاد و قومیت ارتباط دارد شایع ترین علت کم شنوایی اتوزومال خفیف تا متوسط، جهش STRC است. البته این با توجه به نژادهای مختلف متفاوت است.

مراحل ارزیابی اختلال شنوایی

سابقه خانوادگی : رسم سابقه خانوادگی تا سه نسل با توجه به خویشاوندان دیگر که دارای افت شنوایی هستند. مستند سازی یافته های مربوطه در بستگان می تواند از طریق بررسی مستقیم این افراد یا از طریق بررسی پرونده های پزشکی ، از جمله ادیوگرام، معاینات اتولوژیک و آزمایش ژنتیک مولکولی انجام شود.

معاینه بالینی : تمام افراد مبتلا به کم شنوایی علل ناشناخته باید برای ویژگی های مرتبط با ناشنوایی سندرومی مورد بررسی قرار گیرند

شنوایی سنجی : وضعیت شنوایی را در هر سن تعیین می کند. افراد مبتلا به کم شنوائی پیشرونده باید برای سندرم آلپورت، سندرم Pendred و سندرم Stickler مورد ارزیابی قرار گیرند.

مشاوره ژنتیک : فرایند ارائه اطلاعات مربوط به اختلال شنوایی، وراثت آن، و پیامدهای اختلالات ژنتیکی به افراد و خانواده ها است تا آنها بتوانند تصمیمات پزشکی و شخصی را به صورت آگاهانه بگیرند. بعلاوه به بررسی ارزیابی خطر ژنتیکی و استفاده از سابقه خانوادگی و آزمایش ژنتیک برای تشریح وضعیت ژنتیکی اعضای خانواده می پردازد.

تست های ژنتیک مولکولی : در سالهای گذشته این مرحله به صورت تست های تک ژنی انجام می شد درحالیکه در حال حاضر پنل های تشخیصی شامل ژنهای متعدد قابل استفاده وجود دارند.

CT یا MRI استخوان تمپورال : برای تشخیص ناهنجاری های گوش داخلی مخصوصا در افراد با افت شنوایی پیشرونده مفید است

تست جانبی : آزمایش های بیشتری از جمله ارزیابی قلب، کلیوی یا چشم پزشکی البته نیازی به انجام برای همه افراد نیست، مگر اینکه در مورد یافته های بالینی وجود داشته باشد یا نتایج آزمایش های ژنتیکی موجب نگرانی در مورد دخالت سیستم های دیگر بدن شود.

بهترین زمان برای آزمایشات ژنتیک :

زمان مناسب برای مشاوره ژنتیکی و بحث در دسترس بودن آزمایش قبل از اقدام به بارداری است.و در مورد افرادی که دارای اختلال شنوایی در افراد خانواده هستند بهتر است مراحل و ازمایشات ژنتیک ابتدا برروی فرد مبتلا انجام پذیرد. در مورد ازدواج افراد ناشنوا باید مشاوره و ازمایشات ژنتیک قبل از ازدواج انجام گیرد. 

 

 

 

 

منبع 

علائم زردی در نوزاد

علائم زردی در نوزاد

  علت اصلی زردی دوران نوزادی افزایش بیلیروبین ناشی از تخریب گلبول‌های قرمز جنینی و کارکرد

ضعیف کبد در دفع کامل این ماده از طریق صفرا می‌باشد. همه نوزادن زردی خفیف را تجربه می‌کنند،

چراکه هنوز کبد آنها تکامل کافی پیدا نکرده است. به این نوع زردی که معمولاً در روزهای سوم و

چهارم شروع می­شود، زردی فیزیولوژیک گفته می­شود. در مواردی که زردی در روز اول یا دوم شروع

شود، می­تواند نشان دهنده شدت بیماری باشد که باید با حساسیت به آن توجه کرد. زردی در نوزادان

اگر مورد توجه قرار نگیرد، در موارد شدید می­تواند موجب رسوب ماده بیلیروبین در قشر مغز و ضایعات

جبران ناپذیر سلول­های مغزی و عقب ماندگی ذهنی شود. در هفته‌های اول (بخصوص در دو هفته اول

تولد) بایستی دقیقاً مراقب زردی در نوزاد بود. شروع زردی بیشتر در سفیدی چشم کودک بروز می­کند و

از بالا به پائین در تنه گسترش پیدا می­کند، بمجرد مشاهده زردی، بدون فوت وقت در هر زمان از شبانه

روز به پزشک مراجعه نمائید. این مسئله اورژانس و فوریت دارد. هرچه زردی زودتر تشخیص داده

شود، درمان سبک تر و راحت‌تر است.

 وقتی نوزادی در خانواده تازه متولد میشه والدین خصوصا اگر اولین باره که فرزند دار شدن در عین

شادی و خوشحالی نگران سلامت و نگهداری از نوزاد دلبندشان هستن .

 شاید دیده باشین اغلب نوزادان طبیعی و یا نوزادان نارس ، در چند روز اول زندگی حدود سه تا چهار

روزگی پوست صورتشان ته رنگ زرد پیدا میکنه که چیز نگران کننده ای نیست بیماری زردی ( یرقان)

در نوزاد تازه متولد بیماری بسیار شایعی است و تمامی نوزادان در بدو تولد دارای درصدی زردی

هستند اما در زردی های خفیف ، کسی متوجه زرد بودن بچه نمیشود .

 زردی در بیشتر نوزادان موقتی و بی ضرره و خود به خود یا با درمان اندکی برطرف می شوند. اما در

موارد خیلی نادر، زردی کودک می تواند خطرناک باشد و حتما باید برای درمان به پزشک مراجعه کنید.

ما در اینجا میخواهیم آگاهیهای لازم را به شما والدین عزیز دهیم تا بدانید آیا نوزاد شما به زردی مبتلا

شده ؟ علت زردی نوزاد تازه متولد شده چیست ؟ در چه زمانی لازم است  برای درمان حتما به پزشک

متخصص اطفال مراجعه کنید؟

 

 زردی معمولا از سر و صورت شروع شده و با افزایش سطح بیلی روبین به سمت اندام‌ها میرود. ولی

اگر شکم و یا پاهای کودک زرد به نظر می رسد، باید او را به پزشک متخصص اطفال نشان دهید.

 زردی در یک کودک سالم زمانی اتفاق می افتد که سطح بیلی روبین در خون بالا می رود.

 بیلی روبین ماده شیمیایی است که در اثر تخریب طبیعی گلبول های قرمز فرسوده تولید می شود و

در کبد تجزیه می شود.

 نوزادان سطح بیلی روبین بالاتری دارند، چون تعداد گلبول های قرمز حامل اکسیژن در آنها زیادتر

است و کبد جوان آنها نمی تواند بیلی روبین اضافی را متابولیزه کند.

 هر چه سطح بیلی روبین بالاتر از حد طبیعی می رود، زردی از سر به سمت گردن و سپس به قفسه

سینه پیش می رود تا اینکه در موارد شدید نهایتاً به پنجه پا می رسد. این نوع زردی که اصطلاحاً

فیزیولوژیک نامیده می شود، بر خلاف انواع نادر و شدیدتری که به دلیل بیماری کبدی یا ناسازگاری

خونی با مادر ایجاد می شود، معمولاً خطری برای سلامت شیرخواران سالم و کامل (نه ماهه متولد

شده) ندارد.

  دو نوع زردی داریم فیزیولوژیک و پاتولوژیک

  زردی فیزیولوژیک :

  عموما 24 ساعت بعد از تولد شروع شده و به حداکثر میزان خود می‌رسد و سپس به تدریج با روش

های مراقبتی کاهش می‌یابد و پس از 10 تا 14 روز به حد طبیعی برمی‌گردد. تغذیه بلافاصله نوزاد با

شیر مادر، سطح بیلی روبین را کاهش می‌دهد.

  عوامل خطر زردی فیزیولوژیک عبارتند از :

  دیابت مادر، نارس بودن نوزاد، بعضی داروها، نوزاد پسر، شیر مادر، تاخیر در دفع مدفوع نوزاد، سابقه

زردی فیزیولوژیک در خواهر و برادر و کاهش وزن از عوامل افزایش دهنده ابتلای نوزاد به زردی می

باشند.

  زردی پاتولوژیک :

  در صورتی که مقدار بیلی روبین از مقادیر یاد شده برای نوزادان طبیعی و نارس تجاوز کند.

  در موارد زیر، زردی ممکن است به علت بیماری زمینه‌ای باشد :

  زردی در 24 تا 36 ساعت اول بعد از تولد ، افزایش سریع بیلی روبین، گسترش زردی تا اواسط شکم،

زردی طولانی‌مدت بیش از دو هفته و سایر موارد مثل سابقه خانوادگی، رنگ پریدگی، بزرگی کبد و

طحال، عدم موفقیت روش فتوتراپی (نوردرمانی) در کاهش زردی، استفراغ، خواب آلودگی، تغذیه

ضعیف، کاهش وزن شدید، مدفوع بی‌رنگ و ادرار پر رنگ.

زردی ناشی از شیر مادر هم در دو نوع زودرس و دیررس وجود دارد. 

 

  نوع زودرس قبل از روز هفتم شروع می‌شود و عوامل خطر آن عبارتند از کاهش مصرف شیر مادر و

خوراندن آب قند به نوزاد. درمان آن هم شیردهی مکرر مادر (بیش از 10 بار در 24 ساعت) و منع

مصرف آب و آب قند است.
  نوع دیررس آن بعد از هفته اول شروع می‌شود و درمان آن، قطع شیر مادر برای 1 تا 2 روز و

جایگزینی آن با شیر خشک و فتوتراپی است.

  زردی معمولا از سر و صورت شروع شده و با افزایش میزان بیلی روبین، به سمت اندام‌ها انتشار

می‌یابد.
  زردی صورت نشانه وجود 5 میلی‌گرم و زردی تا اواسط شکم نشانه 10 تا 15 میلی‌گرم و زردی اندام و

کف دست و پا نشانه وجود 20 میلی گرم بیلی روبین در دسی‌لیتر خون است.

  آزمایش میزان بیلی روبین خون نوزاد که بیشتر نوزادانی که در بیمارستان متولد می‌شوند‌، برای یک

یا چند بار این آزمایش می‌شود .

  زمایش پوستی با دستگاهی به نام بیلی روبینومتر از طریق پوست، که بازتاب یک نور ویژه را از طریق

پوست اندازه گیری می کند .

  پزشکان، انجام این آزمایشات سریع را در منزل برای امتحان زردی توصیه می کنند:

  یکی از راههای ساده و شایع تعیین زردی در هر نوزادی از رنگ پوست میباشد.که باید در اتاقی با نور

کافی با انگشت به آرامی بر روی سطح پوست قفسه سینه ، پیشانی یا بینی نوزاد فشار دهیم . اگر بعد

از برداشتن فشار پوست همچنان زرد به نظر برسد ، احتمالاً نوزاد مبتلا به زردی میباشد و در این زمان

با پزشک متخصص اطفال مشورت کنید. این روش برای بچه های با پوست روشن بهتر جواب می

دهد. و یا در صورت زرد شدن سفیدی چشم ، نشانه زردی است.

  به خاطر داشته باشید، زردی وضعیتی موقتی است که معمولاً به سرعت از بین رفته و عوارض

درازمدت ندارد، مگر در موارد شدید.

  اگر هر گونه تردیدی دارید، با پزشک کودک خود مشورت کنید تا مطمئن باشید که برای برگرداندن

رنگ طبیعی پوست کودکتان درست عمل می کنید.

  رنگ زرد در پوست و سفیدی چشم‌ها از شایع ترین علایم زردی است.

  یکی دیگر از این علائم زردی نوزاد تیره بودن رنگ ادرار نوزاد است ، به طور کلی رنگ ادرار نوزادی

که تازه متولد شده و تنها از سن او 2 یا 3 روز می گذرد باید بی رنگ باشد ، از این رو اگر تغییر رنگ در

ادرار وی مشاهده کردید باید بدانید که غیر طبیعی است .

  تب ، تشنج ، گریه بلند و بی قرار بودن نوزاد ، خواب آلودگی زیاد کودک هم از نشانه های بیماری

زردی در نوزاد میتواند باشد .ولی بهترین و دقیقترین راه تشخیص آزمایش بیلی روبین خون نوزاد

هست .

  60 درصد نوزادانی به موقع متولد شده‌اند (رسیده و کامل)، روز دوم یا روز سوم پس از تولد دچار

زردی می شوند که پس از یک هفته زردی آنها ناپدید می شود.

  زردی در 80 درصد نوزادان نارس، طی یک هفته اول بهبود پیدا کرده و علائم از بین میرود .

  اگر کودک شما مبتلا به زردی باشد، پزشک آزمایشی را برای اندازه گیری میزان بیلی روبین خون

تجویز می کند. اگر کودک ، به موقع متولد شده و از سایر جهات سالم است ، اکثر پزشکان درمان را

شروع نمی کنند، مگر اینکه سطح بیلی روبین بالاتر از 15 میلی گرم در دسی لیتر خون برسد.

  از اوایل دهه 1970 ، زردی نوزادان بوسیله فتوتراپی درمان می شده است.

  معمولاً کودک برای یک یا دو روز برهنه (با پوشک) و در حالی که چشمهایش با یک پوشش محافظ

پوشانده شده است، زیر نور فلورسنت در یک دستگاه مخصوص در بیمارستان قرار می گیرد. نور

فلورسنت باعث تخریب بیلی روبین اضافی خون می شود. بیلی روبین های تخریب شده از طریق کبد

دفع می شوند.

  اگر سطح بیلی روبین کودک شما آنقدر بالا نیست که نیازی به فتوتراپی داشته باشد، می توانید با

قرار دادن وی در معرض نور خورشید در صبح زود و یا عصر دیروقت به پایین آوردن آن کمک کنید.

اگر کودک شما دچار نوع نادر زردی ناشی از ناسازگاری خونی باشد و بیلی روبین تا سطح خطرناک بالا

برود، ممکن است نیاز به تعویض خون باشد.

  در فتوتراپی (نوردمانی) چشمان کودک در مقابل اشعه های دستگاه فتوتراپی محافظت می شوند ،

دستگاه تناسلی کودک دچار مشکلی نخواهد شد اما امکان دارد برخی از کودکان در واکنش به دستگاه

فتوتراپی دچار اسهال شوند که این موضوع نگران کننده نیست و با دادن شیر بیشتر به کودک ، مایعات

لازم برای کودک فراهم می شود .

  در شرایطی که میزان بیلی روبین در حدی است که نیاز به تعویض خون باشد ، نمی‌توان از فتوتراپی

استفاده کرد.

  بیلی روبین برای دستگاه اعصاب مرکزی نوزاد، ماده ای سمی است و در سلول‌های مغز رسوب می‌کند

و موجب آسیب سلول‌های مغزی می‌گردد.

  اگر مقدار بیلی روبین بیشتر از 25 میلی‌گرم در دسی‌لیتر شود، باعث بروز بیماری کرن ایکتروس

می‌گردد که علائم آن عبارتند از:

   برجستگی ملاج سر، خمیدگی سر و پا‌ها به سمت عقب، خونریزی ریوی، تب، سفتی عضلات، فلج

عضلات بالابرنده کره چشم و تشنج.

   بیلی روبین برای دستگاه اعصاب مرکزی نوزاد، ماده ای سمی است و در سلول‌های مغز رسوب

می‌کند و موجب آسیب سلول‌های مغزی می‌گردد

   در نوزادانی که زنده می‌مانند ، سفتی عضلات برطرف می‌شود اما ممکن است در آینده سبب کری

عصبی ، فلج مغزی ، عقب‌ماندگی ذهنی ، تغییرات مینای دندان‌ها و تغییر رنگ دائمی آنها شود.

تنها راه درمان کرن ایکتروس، تعویض خون نوزاد می‌باشد.

 

منبع 

درمان های پیشرفته و سنتی برای زردی نوزاد

درمان زردی نوزاد

 موارد خفیف :

 بستری و قرار گرفتن در زیر نور مخصوص (فتوتراپی)

 موارد شدید :

 تعویض خون

 هر قدر درمان زردی زودتر آغاز شود، احتماًل نیاز به تعویض خون کمتر خواهد بود. در فتوتراپی نور

معمولی با طول موج مخصوص (­420 تا 470 نانومتر­) به پوست نوزاد تابانده می­ شود. به واسطه

واکنش فتوشیمیایی بیلیروبین تغییر حالت داده و قابلیت حل شدن و دفع از طریق ادرار را پیدا می­کند.

لازم به ذکر است که استفاده از لامپ­ های مهتابی معمولی تأثیر اندکی در درمان زردی نوزاد دارند و

موجب تأخیر در شروع درمان و افزایش احتماًل نیاز به تعویض خون خواهند شد. تعیین حد شروع

فتوتراپی از روی منحنی بر اساس سن نوزاد، سطح بیلیروبین و شرایط نوزاد و تنها توسط پزشک

متخصص اطفال تعیین می­ گردد.

  درمان­ های سنتی زردی نوزاد

  از معروف­ترین داروهای سنتی که برای رفع زردی به مادران پیشنهاد می‌گردد شیرخشت و ترنجبین است که:

  این درمان­ها معمولاً تأثیر چندانی در درمان زردی نوزادی ندارند.

  این مواد باعث افزایش دفع مدفوع در نوزاد می­گردند که باعث دفع بیشتر بیلیروبین از این طریق 

می­شود. با این وجود میزان و کیفیت دفع بیلیروبین از این طریق مشخص نمی­باشد و با توجه به ایجاد

اسهال در نوزادان و عوارض دیگر از جمله عفونت و حساسیت، مصرف این داروها در دوره نوزادی

توصیه نمی­شود.

  از بکار بردن پیشنهاد اطرافیان در مورد مصرف سایر داروهای گیاهی، حجامت و یا نور مهتابی و نظایر

آن خودداری کنید. چرا که بکار بردن این روش­ها به قیمت به خطر افتادن سلامت نوزاد و تأخیر در

شروع درمان تمام می‌شود.

 

 

  نحوه تشخیص زردی نوزادان

  زردی در نوزادان از همان روزهای اولیه تولد آغاز می‌شود؛ علائم آن معمولا با زردی پوست و گاهی

چشم‌ها بروز می‌کند، زردی ابتدا تنها صورت را در بر می‌گیرد اما رفته‌رفته قفسه سینه، ناحیه شکم، پاها

و کف پا و اندامهای تحتانی را نیز درگیر می‌کند؛ زردی در نوزادان گاهی باعث خستگی مفرط و

سوءتغذیه می‌شود، نوزادانی که در 24 ساعت اول پس از تولد دچار این علائم می‌شوند، باید حتماً

تحت آزمایش میزان بیلی‌روبین قرار گیرند البته برای احتیاط بهتر است طی 5 روز اول تولد، کودک

تحت بررسی قرار گیرد تا از عدم‌ابتلا به زردی در او مطمئن شوید.

  نوزاد را به‌خاطر زردی از شیر مادر محروم نکنید

  زردی در برخی نوزادان ممکن است بر اثر استفاده از شیر مادر باشد؛ 2 گروه از نوزادان هستند که با

خوردن شیر مادر به زردی مبتلا می‌شوند، گروه اول بیشتر نوزادان مادرانی هستند که به‌طریق سزارین

وضع حمل کرده‌اند و زردی به‌دلیل کم بودن شیر مادر و در روزهای اولیه تولد ایجاد می‌شود که در این

حالت چنانچه تغذیه با شیر مادر استمرار داشته باشد، رفته‌رفته شیر مادر بیشتر و کمبود کالری نوزاد

جبران می‌شود همچنین حرکات روده او بهتر شده و زردی از بین می‌رود.

  در نوع دوم، زردی نوزاد معمولاً از هفته دوم تولد آغاز می‌شود و علت آن می‌تواند موادی باشد که در

شیر وجود داشته و باعث غیرفعال کردن آنزیمهای کبدی و روده‌ای نوزاد می‌شود که این موضوع مواد

صفراوی را بازجذب می‌کند، در واقع این مشکل به‌خاطر رشد ناکافی روده و کبد نوزاد رخ می‌دهد.

  در این مورد هم پزشکان توصیه می‌کنند که تغذیه نوزاد با شیر مادر را ادامه دهید و چنانچه به‌علت

شدت زردی، نیاز به تعویض خون نوزاد باشد، پزشک توصیه می‌کند که حداکثر 48 ساعت شیر مادر را

قطع و از شیرخشک یا شیر دوشیده‌شده برای تغذیه کودک استفاده کنید البته پس از رفع زردی، مجدداً

باید تغذیه با شیر مادر را از سر گرفت.

  تأثیر لامپ مهتابی سفید بر زردی

  به‌نوشته احیای سلامت، از سالها پیش شنیده‌ایم که اگر کودکی دچار زردی شد، با قرار دادن او زیر نور

لامپ‌های فلورسنت می‌توان او را درمان کرد؛ درست است که نوردرمانی یکی از راه‌های درمانی زردی

در نوزادان محسوب می‌شود اما استفاده از نور مهتابی هیچ پایه و اساس علمی نداشته و تأثیر چندانی

در درمان زردی ندارد بلکه نور فلورسنتی که به‌عنوان درمان این بیماری استفاده می‌شود، طول موج‌های

خاصی دارد که لامپ‌های مهتابی این طول موج و قدرت درمانی را ندارند؛ استفاده از نور خورشید هم

به‌دلیل سوزاندن پوست لطیف نوزاد توصیه نمی‌شود.

 

  روشهای درمان سنتی زردی نوزاد

  درمانهای سنتی همیشه از زمان‌های قدیم مورد توجه مردم کشورمان بوده است؛ «شیرخشت» یکی از

همان موادی است که حرفهای ضدونقیضی درباره استفاده و عدم‌استفاده آن در درمان زردی می‌شنویم.

  شیرخشت نوعی ماده گیاهی است که در قدیم برای درمان زردی مورد استفاده قرار می‌گرفت اما در

حال حاضر بسیاری از پزشکان اعتقادی به استفاده از شیرخشت و داروهایی نظیر آن ندارند اما

تحقیقات نشان داده که مصرف قطره خوراکی شیرخشت همراه نوردرمانی تأثیر بسیار زیادی در بهبود

نوزادان مبتلا به زردی دارد به‌طوری که سرعت بهبود را به‌نحو چشمگیری افزایش می‌دهد.

  این ماده با داشتن قندهایی چون مانیتول یکی از درمانهای مهم برای زردی به شمار می‌رود که

چنانچه به‌روش بهداشتی مورد استفاده قرار گیرد، بسیار مؤثر خواهد بود و امروز جنبه درمانی آن هم

به‌صورت علمی به اثبات رسیده است.

  علاوه بر شیرخشت، روشهای سنتی دیگری هم وجود دارد که به‌تجربه و از لحاظ علمی به اثبات

رسیده‌اند؛ «آرد جو» از جمله موادی است که می‌تواند در درمان زردی مؤثر واقع شود به ا‌ین صورت که

آرد جوی نرم و الک‌ شده را روی بدن نوزاد به‌جز روی صورت و دور ناف می‌پاشند؛ این روش همراه

نوردرمانی تأثیر و سرعت درمانی بیشتری خواهد داشت.

  شستن بدن نوزاد با عرق کاسنی همراه آب ولرم نیز در درمان زردی مؤثر است همچنین می‌توانید

ترنجبین و آب را مخلوط کرده و پارچه‌ای را در آب خیس کرده و به پشت گوش و پیشانی نوزاد

بمالید.

  راهکار دیگر «حجامت» است به‌طوری که پشت گوش نوزاد خراش کوچکی ایجاد می‌کنید تا چند

قطره خون از آن جاری شود؛ این درمانهای جایگزینی ساده کنار درمانهای طبی می‌توانند در درمان زردی

نوزادان مؤثر باشند البته به‌شرطی که به‌صورت کاملا بهداشتی انجام گیرند.

  معمولاً زردی بیماری جدی‌ای محسوب نمی‌شود و طی یک تا 2 هفته بهبود می‌یابد اما چنانچه

میزان بیلی‌روبین بالاتر از حد بوده و بدون درمان باقی بماند، بیلی‌روبین وارد مغز شده و باعث وارد

آمدن آسیبهای جدی به مغز می‌شود؛ بررسی و درمانهای اولیه و زودهنگام زردی نوزادان می‌تواند از بروز

این عوارض جدی جلوگیری کند.

  از عوارض درمان نشدن زردی می‌توان به فلج مغزی، عقب‌ماندگی ذهنی، حملات صرعی، اشکال در

تعادل حرکتی، ناهنجاریهای دندانی و ناشنوایی اشاره کرد که دیگر قابل درمان نیستند؛ پس با مشاهده

نخستین نشانه‌های زردی در کودکتان بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.

  چرا زرد می‌شود؟

  زردی از تخریب بخشی از گلبول‌های قرمز در نوزاد به‌وجود می‌آید و ضایعات باقیمانده از گلبول‌های

قرمز به بیلی‌روبین که عامل ایجاد کننده زردی در نوزاد به‌شمار می‌رود، تبدیل می‌شود. زردی به دو

شکل در نوزاد مشاهده می‌شود :

  زردی محلول در آب :

  در این نوع زردی همان‌طورکه از نامش پیداست، بیلی‌روبین محلول در آب است و چون محلول

است، کبد آن را از طریق ادرار کردن دفع می‌کند.

  زردی غیرمحلول در آب :

  در نوع دوم زردی، بیلی‌روبین محلول در آب نیست و از راه ادرار کردن دفع نمی‌شود و در بدن باقی

می‌ماند، در صورتی‌که درمان آغاز نشود و میزان بیلی‌روبین بیش از حد شود، در مغز نوزاد رسوب کرده

و عقب‌ماندگی ذهنی نوزاد را همراه دارد.

    به دستش نگاه کنیم یا چشمش؟

   زردی اولین اثرش را روی چشم‌ها می‌گذارد و سفیدی چشم‌ها به‌زردی می‌گراید. پس از چشم‌ها

روی گونه‌ها، سپس صورت خودش را نشان می‌دهد. با بالا رفتن درجه بیلی‌روبین در بدن، زردی در

سینه، پشت و شکم نوزاد بروز می‌کند. پس از آن انتظار این است که دست‌ها و پاها درگیر زردی

شوند. اما چون میزان گردش خون در این قسمت‌ها کمتر است، احتمال بروز زردی در آنها هم کمتر

است.

   خودتان می‌توانید تشخیص دهید؟

   زردی را می‌توان از روی چشم تشخیص داد. اما تشخیص چشمی قابل اعتماد نیست و بهترین راه

تشخیص زردی آزمایش خون و اندازه‌گیری میزان بیلی‌روبین نوزاد است.

   همه نوزادان زرد می‌شوند؟

   تقریبا بچه‌ای نیست که با زردی به‌دنیا بیاید. چون تا زمان تولد نوزاد جفت کار کبد را انجام می‌دهد

و زردی را دفع می‌کند. بیشتر بچه‌ها یکی، دو روز پس از تولد زردی خود را نشان می‌دهند. پس از سه،

چهار روز میزان زردی بالا می‌رود و در روز هفتم یا هشتم تولد درجه زردی به اوج خود می‌رسد.

   دخترها بیشتر در خطرند یا پسرها؟

   به جز در مواردی چون بیماری فاویسم که در پسران بیش از دختران است و با زردی همراه بوده و

سبب لیز شدن گلبول‌های قرمز می‌شود، دختر و پسر از نظر میزان ابتلا به زردی و خطر احتمالی هیچ

تفاوتی با هم ندارند. همان‌طور که گفته شد نارسی، وزن کم بچه و مشکلات تنفسی نوزاد در بروز زردی

نقش دارند.

   چه زمانی زردی خطرناک است؟

   حد خطرناک بودن زردی در نوزاد بستگی به سن، وزن، نارس یا به‌موقع دنیا آمدن او دارد. به‌طور

مثال اگر نوزادی با وزن سه و نیم یا چهار کیلوگرم و پس از 9 ماه به دنیا آمده باشد و میزان

بیلی‌روبینش هم 12 باشد، این میزان بیلی‌روبین برای این نوزاد سالم، طبیعی است و مشکلی ایجاد

نمی‌کند و بیلی‌روبین ایجاد شده نیز از طریق کبد دفع می‌شود. حالا اگر نوزادی با وزن دو کیلوگرم

به‌دنیا بیاید و درواقع نارس باشد، درصورتی‌ که میزان بیلی‌روبین او 12، 13و 14 باشد برای این بچه

خطرناک است و باید تحت درمان قرار بگیرد. این درحالی است که همین میزان بیلی‌روبین همان‌طور

که گفته شد برای کودک سالمی که با وزن طبیعی و پس از دوره کامل بارداری به‌دنیا آمده است،

مشکلی ایجاد نمی‌کند.
 
   حالا اگر میزان بیلی‌روبین نوزاد بین 17 تا 20 باشد، این از نظر ما خطرناک است، چون احتمال

رسوب در مغز وجود دارد و با رسوب بیلی‌روبین، نوزاد دچار عقب‌ماندگی ذهنی می‌شود. نوزادانی که

بیلی‌روبین بالایی دارند، باید زیرنظر متخصص باشند و زودبه‌زود مورد بررسی قرار بگیرند. البته احتمال

اینکه زردی نوزاد بالای عدد 20 شود بسیار کم است و از هر 100 بچه‌ای که به‌دنیا می‌آید، تنها ممکن

است چهار یا پنج کودک با بیلی‌روبین بالای20 درگیر شوند.  

 
   ادرار و مدفوعش رنگ می‌گیرد؟

   مدفوع و ادرار بچه‌های مبتلا به زردی با بچه‌های دیگر هیچ فرقی ندارد و نمی‌توان تشخیص از روی

ادرار یا مدفوع را ملاک قرار داد، آزمایش خون بهترین راه است.

   تغذیه مادر زردی می‌آورد ؟

   تغذیه مادر نقشی در این زمینه ندارد مگر اینکه نوزاد و مادر از نظر گروه خونی با هم ناسازگاری

داشته باشند که در این صورت باید منتظر وقوع زردی در نوزاد بود.

   بالای سرش مهتابی بگذاریم ؟

   اشعه یو. وی یا ماوراء بنفشی که از مهتابی ساطع می‌شود، بیلی‌روبین‌های رسوب کرده را شکسته و

به قطعات ریز تبدیل می‌کند. پس از اینکه بیلی‌روبین‌ها به قطعات کوچک‌تر تبدیل شدند، از راه ادرار

دفع می‌شوند. استفاده از مهتابی تقریبا راهی است که به کاهش طول مدت بستری شدن نوزاد در

بیمارستان کمک می‌کند.

   باردارها میوه زرد نخورند ؟

   مصرف میوه‌های زرد در دوران بارداری و شیردهی سبب زردی نوزاد نمی‌شود. اما ما نوعی زردی

خاص را در سنین بالاتر در بچه‌ها مشاهده می‌کنیم. گاهی اوقات والدین کودکان سه یا پنج، شش

ساله‌ای را برای درمان می‌آورند که از مشکل زردی رنج می‌برند که بر اثر خوردن میوه‌های رنگی همچون

نارنگی یا هویج در آنها ایجاد شده است. علت بروز این زردی هم مصرف بیش از حد این

خوراکی‌هاست که باعث می‌شوند رنگدانه‌های‌شان روی پوست باقی بماند و پوست را به رنگ زرد

دربیاورد. این بچه‌ها یک تفاوت اساسی با نوزادان مبتلا به زردی دارند. سفیدی چشم بچه‌هایی که با

خوردن خوراکی‌های رنگی مبتلا به زردی شده‌اند، به رنگ سفید است اما سفیدی چشم نوزادان مبتلا

به زردی، زرد رنگ است.

   مادران شیرده چه بخورند ؟

   ابتلا به زردی به نوع تغذیه مادر بستگی دارد. تغذیه‌ای که نوزاد پس از تولد قرار است داشته باشد،

با تغذیه‌ای که می‌خواهد با شیر مادرش داشته باشد فرق می‌کند. غذایی که مادر از آن استفاده می‌کند،

به‌طور مستقیم در شیر او ترشح می‌شود و نوزاد از شیری که حاوی انواع و اقسام مواد است، استفاده

می‌کند. هرچه مادر غذای دیر هضم‌تر همچون کله‌پاچه یا موادی همچون بادمجان استفاده کند، باعث

بروز زردی بیشتر در نوزاد می‌شود.
 
   افرادی هستند که پس از زایمان به اینکه قوت ازدست رفته بدن‌شان را به‌دست بیاورند، از چنین

غذاهای دیرهضمی استفاده می‌کنند. از سوی دیگر اگر طحال بدن، هضم مواد را به‌طور ناقص انجام

دهد، طبعا روی کیفیت شیری که مادر قرار است به نوزادش بدهد، تاثیر خواهد گذاشت. حالا اگر از

مواد دیرهضم در این دوران کمتر استفاده کند، طبعا میزان بروز زردی نیز کمتر خواهد بود.

   محققان چه می‌گویند ؟

   بررسی‌ها نشان می‌دهد حدود 60 درصد از نوزادان رسیده و 80 درصد از نوزدان نارس دچار درصدی

از زردی هستند. متخصصان معتقدند زردی که به‌راحتی قابل درمان شدن است در صورتی که به موقع

درمان نشود می‌تواند مشکلات مغزی جدی‌ای را برای نوزادان ایجاد کند.
 
   محققان برخی از تجویزهای مادربزرگ‌ها برای برطرف کردن این مشکل را تایید می‌کنند. یکی از این

تجویزها، شیر خشت است. از نظر پژوهشگران می‌توان با کمک فرآورده‌های استاندارد شیرخشت

نوزادان مبتلا به زردی را درمان کرد.  مطالعه بالینی پژوهشگران ایرانی روی ‪ ۲۰۰‬نوزاد مبتلا به زردی در

یکی از بیمارستان‌های شهر تهران نشان داد استفاده از قطره خوراکی عصاره گیاه دارویی شیر خشت

همراه نوردرمانی تا حد زیادی در درمان این نوزادان موثر است.
 
   ادعاهای عجیب محققان تمامی ندارد. یک تیم آمریکایی ادعا می‌کند که برنامه‌ای قابل نصب روی

گوشی‌های تلفن همراه را ساخته است که کار تشخیص بیماری زردی نوزاد را برای پزشکان و والدین

راحت‌تر می‌کند. محققان دانشگاه واشنگتن می‌گویند اگر برنامه «BiliCam» روی گوشی همراه نصب

شود و سپس کارتی به اندازه کارت عابر بانک که روی آ ن رنگ‌های مختلف چاپ شده است، روی بدن

نوزاد قرار بگیرد و با گوشی از بدن و کارت عکس گرفته شود، میزان ابتلای نوزاد به زردی مشخص

می‌شود. به گفته این پژوهشگران نرم‌افزاری که روی تلفن همراه نصب شده، این اطلاعات را به یک

پایگاه داده ارسال می‌کند و در چند دقیقه وجود زردی در نوزاد را تشخیص می‌دهد.

    نوزاد را با عرق کاسنی بشوییم ؟

   در جریان زردی سلول‌های کبدی آسیب می‌بینند و در این میان چون عرق کاسنی خاصیت ترمیم

سلول‌های این ارگان را دارد، در شست‌وشوی صفرا از پوست موثر عمل می‌کند. روش استفاده از آن نیز

به این شکل است که یک لیوان عرق کاسنی را در یک لگن آب مخلوط کرده و پوست نوزاد را چند روز و

به مدت 10 تا 15 دقیقه با آن شست‌وشو بدهیم.

    مادرها پیاز و سیر بخورند ؟

   در صورتی‌که پیاز و سیر به شکل خام استفاده شود، سبب بروز زردی می‌شود اما اگر پخته شود،

مشکلی ایجاد نمی‌کند.

   ادویه برای مادر ممنوع است ؟

   بله درست است. استفاده از ادویه‌ها و به‌خصوص ادویه‌های تند چون فلفل، التهاب یا تخریب

سلول‌های کبدی را همراه دارد. طبع صفرا گرم و خشک است و نوزاد نمی‌تواند این طبع را تحمل کند،

حال اگر مادر ادویه مصرف کند، این ماده درشیرش ترشح می‌شود و پوست نوزاد رو به زردی می‌گراید.

به‌طور کلی تمام ادویه‌های تند و سوزاننده مضر هستند و نباید مصرف شوند.

 
   بهترین راه کم کردن زردی چیست ؟

   بهترین ماده‌ای که تا به حال در مورد کاهش زردی نوزاد تجربه شده و نتایج مفیدی نیز از آن

به‌دست آمده، ترنجبین است. می‌توان یک گرم از این ماده را در یک استکان آب داغ حل کرد و به

مدت سه روز با قاشق چای‌خوری به نوزاد خوراند.

    چاره‌اش شیرخشک است یا شیر مادر ؟

   طبعا شیر مادر بهتر است. اما در مواردی که به‌ندرت پیش می‌آید، بهتر است شیر مادر به مدت 24

ساعت قطع شود و پس از این مدت دوباره نوزاد را با شیر مادر تغذیه کرد، یعنی اگر بچه‌ای مبتلا به

زردی شده و بیلی‌روبینش هم در حد 16 است و مدام زیر دستگاه می‌رود و خارج می‌شود، وضعیتش

چه بهتر شود و چه نشود، بهتر است تغذیه او را با شیر مادر به مدت 24 ساعت قطع و با شیرخشک او

را تغذیه کرد. پس از 24 ساعت مادر دوباره می‌تواند به او شیر بدهد.

 

منبع 

احتمال زردی در کدام دسته از نوزادان بیشتر است؟

احتمال زردی در کدام دسته از نوزادان بیشتر است؟

 نوزادان نارس یا نوزادانی که وزن تولد پایین دارند. (کمتر از 2500 گرم)

 نوزادان با ناسازگاری گروه‌های اصلی خون (ABO). مادرانی با گروه خونی O که نوزادشان گروه خونی A

یا B داشته باشد.

 نوزادانی با ناسازگاری گروه‌های فرعی خون (Rh). مادرانی با گروه خونی Rh- که نوزادشان گروه خونی

Rh+ داشته باشد.

 نوزادانی با بیماری فاوویسم (حساسیت به باقلا)

 نوزادان مبتلا به عفونت دوران نوزادی

 سابقه بروز زردی در خانواده درجه یک 

  عوارض زردی نوزادی یا یرقان نوزادان

  بیلی روبین بالا در خون، باعث بروز زردی شدید می‌شود و در صورت درمان نشدن مشکلات جدی به

دنبال خواهد داشت که شامل:

  انسفالوپاتی حاد بیلی روبینی  

  بیلی روبین برای سلول‌های مغزی سمی است. اگر نوزاد به یرقان شدید مبتلا باشد، احتمال ورود این

ماده به مغز و بروز انسفالوپاتی حاد بیلی روبینی وجود دارد.

  اگر درمان مناسب در زمان درست به کار گرفته شود، خطر بروز مشکلات جدی و ادامه دار بسیار

کاهش پیدا خواهد کرد.

  علائم انسفالوپاتی حاد بیلی روبینی در نوزادان مبتلا به یرقان عبارتند از:

  بی‌حالی

  سخت بیدار شدن

  گریه‌ های شدید و گوشخراش

  بد غذا خوردن و ناتوانی در مکیدن سینه مادر

  تب

  خم شدگی گردن و بدن به سمت عقب

  کرن‌ ایکتروس

  اگر انسفالوپاتی حاد بیلی روبینی منجر به آسیب‌های پایا و دائمی در مغز شود، این عارضه رخ می‌دهد. 

  کرن‌ ایکتروس ممکن است باعث:

  تشخیص یرقان نوزادان

  پزشک با بررسی اولیه ظاهر نوزاد زردی را تشخیص می‌دهد. با این همه اندازه‌گیری سطح بیلی

روبین خون نوزاد هم بسیار ضروری است. میزان بیلی روبین در خون و یا شدت یرقان مراحل درمان را

مشخص می‌‌کند. آزمایش‌هایی که برای تشخیص یرقان و اندازه‌گیری بیلی روبین انجام می‌شود، عبارتند

از:

  معاینه فیزیکی

  آزمایش نمونه خون نوزاد در آزمایشگاه

  آزمایش پوست با کمک دستگاه بیلی‌روبینومتر جلدی (transcutaneous bilirubinometer)

اگر پزشک تشخیص دهد که احتمالاً یرقان به دلیل وجود عوامل زمینه‌ای رخ داده، آزمایش‌های خون و

یا ادرار تکمیلی انجام خواهد شد.

  پیشگیری از زردی در نوزادان 

  بهترین راه پیشگیری از زردی نوزادی تغذیه‌ی مناسب است‌. در نخستین روزهای زندگی نوزاد باید ۸

تا ۱۲ بار از شیر مادر تغذیه کند. نوزادانی که از شیرخشک تغذیه می‌کنند هم هر دو تا سه ساعت

هفته‌ی اول زندگی باید به مقدار ۳۰ تا ۶۰ میلی‌گرم شیر دریافت کنند. 

  روش‌های درمان زردی نوزادان

  درمان‌هایی که برای کاهش سطح بیلی‌روبین در خون انجام می‌شود، شامل:

  بهبود تغذیه

  برای جلوگیری از کاهش وزن، پزشک توصیه می‌کند که دفعات تغذیه با شیر و یا تغذیه کمکی افزایش

پیدا کند. به این طریق پزشک مطمئن می‌شود که نوزاد مواد غذایی مورد نیاز را دریافت کرده است.

  نوردرمانی یا فوتوتراپی  (phototherapy) 

  در این روش نوزاد زیر لامپ‌های مخصوصی قرار می گیرد که نور آبی – سبز تولید می‌کنند. این نور

ساختار و شکل مولکول‌های بیلی روبین را تغییر داده و باعث دفع آن در ادرار و مدفوع می‌شود. در این

روش درمانی نوزاد فقط پوشک شده و از پوشش‌های محافظ مخصوص روی چشم‌هایش استفاده

خواهد شد.

  ایمونوگلوبین درون وریدی 

  همان‌گونه که گفته شد نوع خون متفاوت مادر و نوزاد یکی از دلایل زردی نوزادی است. در این

شرایط نوزاد آنتی بادی‌هایی از مادر دریافت کرده که باعث سرعت گرفتن تجزیه گلبول قرمز می‌شود.

ایمونوگلوبین یک پروتئین خونی است که قادر است سطح آنتی بادی‌های خون را کم کند، بنابراین

تزریق آن ممکن است باعث کاهش شدت یرقان نوزادان و نیاز به تعویض خون شود.

  تعویض خون 

  در موارد نادر، زمانی که زردی نوزادی شدید به دیگر درمان‌ها پاسخ ندهد، نوزاد ممکن است به

تعویض خون نیاز پیدا کند. در این روش هر بار مقدار کمی از خون نوزاد برداشته شده و با خون

اهدایی جای آن پر می‌شود‌، در نتیجه این روش از غلظت بیلی روبین و آنتی بادی‌های مادری در خون

کاشته خواهد شد. این روش درمانی تنها در بخش مراقبت‌های ویژه‌ی نوزادان در بیمارستان قابل اجرا

است.

   طول دوره درمان زردی نوزادان

   زردی ملایم معمولاً بعد از دو یا سه هفته خود به خود از بین می‌رود. در صورت زردی متوسط یا

شدید نوزاد باید مدت زمان بیش‌تری در بیمارستان بستری باشد.

   با درمان مناسب، زردی نوزادی معمولاً بعد از ۷ تا ده روز از بین خواهد رفت، اما احتمال باقی ماندن

این حالت برای هفته ها هم وجود دارد.  

   سبک زندگی و درمان‌های خانگی زردی نوزادان

   زمانی که یرقان نوزاد شدید نباشد، پزشک توصیه می‌کند برای کاهش سطح بیلی روبین خون

عادت‌های غذا دادن به نوزاد تغییر کند. در مورد چگونگی و مقدار تغذیه نوزاد با پزشک مشورت کنید،

مراحل زیر به کاهش شدت و بهبود یرقان نوزادی کمک می‌کند:

   تغذیه‌ی مکرر :

   اگر زود به زود کودک تغذیه شود، شیر بیش‌تری دریافت کرده و در نهایت دستگاه گوارش او هم

بیش‌تر کار خواهد کرد و بیلی روبین بیشتری هم از طریق مدفوع دفع خواهد شد.

   در چندین روز ابتدایی زندگی ۸ تا ۱۲ بار در طول روز باید کودک با شیر مادر تغذیه شود‌.  نوزادانی

که از شیرخشک تغذیه می‌کنند هم هر دو تا سه ساعت هفته‌ی اول زندگی باید به مقدار ۳۰ تا ۶۰

میلی‌گرم شیر دریافت کنند.

   استفاده از تغذیه کمکی :

   اگر خوردن شیر مادر برای کودک سخت باشد، نوزاد وزن از دستبدهد و یا دهیدراته شود، پزشک

تغذیه با شیر خشک و یا استفاده از شیرخشک در کنار شیر مادر را توصیه خواهد کرد.

   در برخی از موارد پزشک از مادر میخواهد که برای دو روز به کودک شیرخشک داده و بعد از آن

تغذیه با شیر مادر را از سر بگیرد. در مورد اینکه چه روش تغذیه‌ای برای نوزاد مناسب است، حتماً با

پزشک مشورت کنید

   آماده شدن برای ملاقات با پزشک

   سطح بیلی روبین خون بین روز سوم تا هفتم زندگی در بالاترین سطح ممکن است. بنابراین در این

مدت باید حتماً نوزاد توسط پزشک معاینه شود.

   زمان ترخیص نوزاد از بیمارستان پزشک با پرستار نوزاد را برای احتمال وجود زردی معاینه خواهند

کرد و بر اساس گروهی از عوامل احتمال بروز یرقان شدید را بررسی خواهند کرد :

   مقدار بیلی روبین در خون

   نارس بودن یا نبودن نوزاد

   کیفیت غذا خوردن نوزاد

   سن نوزاد و اینکه چند روز از تولد گذشته 

   داشتن کبودی‌های حین زایمان

   داشتن خواهر یا برادری که آن‌ها هم به یرقان شدید مبتلا بوده‌اند.

 

منبع 

ترخیص و چک کردن مناسب بودن شرایط مادر و نوزاد

ترخیص نوزاد

در صورت حاملگی و زایمان بدون عارضه و وجود شرایط مناسب مادر و نوزاد، ترخیص

24 ساعت بعد از زایمان طبیعی و 48 ساعت بعد از سزارین، امکان پذیر است. رعایت

شرایط زیر برای پیشگیری از مشکلات ناشی از ترخیص «زودرس­» ضروریست:

 

 عدم وجود مشکلات جنین و نوزاد ناشی از بیماری و عوارض بارداری و زایمان که در صورت وجود

عوامل خطری برای سلامت نوزاد، تأخیر ترخیص نوزاد باید تا زمان رفع یا چاره یابی آن ادامه داشته

باشد.

 نوزاد باید سن بارداری بیشتر از 34 هفته و وزن بالای 1800 گرم داشته باشد.

 نوزاد باید عدم نیاز به اکسیژن و ثبات علائم حیاتی داشته باشد و حداقل 12 ساعت قبل از ترخیص

بتواند در دمای عادی اتاق (25 درجه) به راحتی تنفس کند و ثبات داشته باشد.

 نوزاد باید قبل از ترخیص دفع ادرار و مدفوع داشته باشد.

 در صورتی که ختنه انجام شده، خونریزی موضعی طی حداقل دو ساعت قبل از ترخیص، وجود نداشته

باشد و نوزاد حداقل یکبار ادرار کرده باشد.

 تغذیه نوزاد، حداقل طی دو وعده پیاپی، بدون مشکل انجام شده باشد و وضعیت شیردهی، پستان

گرفتن نوزاد، مکیدن و بلعیدن شیر صحیح انجام شود.

 عدم وجود زردی طی 24 ساعت اول عمر نوزاد

 

  انجام آزمایشات تعین گروه و Rh، کومبس مادر و نوزاد و رد ناسازگاری گروه ­های خونی قبل از ترخیص

  نوزادان نیز پس از تولد مانند تازه‌مادران نیازمند داشتن شرایطی طبیعی برای مرخص شدن از

بیمارستان و رفتن به خانه همراه والدینشان هستند. پس از انجام اقدامات پزشکی ضروری بعد از تولد

نوزاد که از اتاق زایمان شروع می‌شود و تا اتاق مادر و نوزاد ادامه دارد، در طول زمان اقامت مادر و

نوزاد در بیمارستان نیز، آنها تحت مراقبت‌های خاصی قرار می‌گیرند که آخرین آن معاینه و بررسی

وضعیت نوزاد برای مرخص شدن همراه مادرش و رفتن به خانه است. قبل از ترخیصتان معمولاً به

شما یک پوشه می‌دهند که مشخصات نوزاد و تاریخ مراجعهٔ بعدی شما برای نوزاد در آن نوشته شده

که لازم است این موارد را بخوانید یا به شخص آگاه و مورد اعتمادی بسپرید تا موارد مهم آن را به شما

یادآوری کند. در این مطلب می‌توانید با شرایط عمومی و جسمی نوزاد برای ترخیص از بیمارستان،

آموزش‌های ضروری به مادر قبل از ترخیص نوزاد، فرایند ترخیص نوزاد و مراقبت‌ها و پیگیری‌های لازم

پس از ترخیص نوزاد توسط مراکز بهداشت آشنا شوید.

  بررسی‌ها و معاینات لازم هنگام ترخیص نوزاد

  در صورت یک زایمان بدون عارضه و وجود شرایط مناسب و طبیعی مادر و نوزاد، ترخیص آنها ۲۴

ساعت پس از زایمان طبیعی و ۴۸ ساعت پس از سزارین امکان‌پذیر است. شروع این معاینات از اولین

معاینه در اتاق زایمان است که نوزاد به صورت کلی بررسی می‌شود، ولی لازم است در طول ۲۴ ساعت

اول بستری نوزاد، معاینۀ کامل او توسط فوق تخصص نوزادان، دستیار فوق تخصصی نوزادان،

متخصص کودکان، دستیار تخصصی کودکان یا پزشک عمومی انجام گیرد تا در صورت وجود هر گونه

مشکل، اقدامات تشخیصی و ‌درمانی سریع‌تر انجام شود. طی آخرین معاینه، تمام نوزادان باید شرایطی

را داشته باشند تا بتوانند از بیمارستان مرخص شوند که این بررسی‌ها به شکل زیر انجام می‌شود:

  طبیعی و ثابت بودن علائم حیاتی نوزاد مثل تنفس، حرارت و دمای بدن و ضربان قلب

  سالم بودن نوزاد طی معاینۀ کامل فیزیکی اعضای بدن

  توجه به وزن مناسب

  نبود علائم و عوامل خطر و رفع آن در صورت وجود

  نبود مشکلات نوزاد ناشی از بیماری و عوارض بارداری و زایمان

  اطمینان از دفع ادرار و اولین مدفوع نوزاد به نام مکونیوم

  در صورت ختنۀ نوزاد، نبود خونریزی و حداقل یک بار ادرار کردن او

  بررسی تغذیۀ بدون مشکل نوزاد

  وضعیت شیردهی، پستان گرفتن، مکیدن و بلعیدن صحیح شیر توسط نوزاد

  وجود نداشتن عارضۀ زردی طی ۲۴ ساعت اول عمر

  بررسی انجام آزمایش‌های لازم نوزاد

  اطمینان از ایمن‌سازی نوزاد مثل تزریق واکسن هپاتیت B ، سل یا ب ث ژ و فلج اطفال

  کنترل هویت و جنسیت نوزاد

  اطمینان از آموزش‌های لازم به مادر برای مراقبت از نوزاد

 

  آموزش‌های ضروری به مادر قبل از ترخیص نوزاد

  قبل از ترخیص نوزاد بعد از تولدش لازم است امکان دسترسی مداوم والدین به پزشک، در صورت بروز عوارض یا بیماری بررسی شود و آموزش‌های لازم به مادر داده شود. برخی از این آموزش‌ها شامل موارد زیر است:

  یادآوری زمان اولین مراجعۀ بعدی در ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد از ترخیص

  مراقبت از بند ناف و ناحیۀ تناسلی نوزاد

  نحوۀ حمام کردن نوزاد

  نحوۀ تعویض پوشک

  لباس پوشاندن به نوزاد

  دمای مناسب محیط برای نگهداری از نوزاد

  آشنایی با علائم هشداردهنده برای بیماری‌های رایج نوزادان مثل کاهش دمای بدن یا هیپوترمی و زردی

  علائم عفونت بند ناف

  مزایای شیردهی و نحوۀ صحیح شیردهی از سینه

  نحوۀ خواب و مراقبت از نوزاد برای جلوگیری از مرگ ناگهانی نوزاد در خواب

  دادن آگاهی به مادر در مورد زمان دریافت واکسن‌های بعدی نوزاد و ویتامین‌های تکمیلی

  آگاهی مادر از لزوم، زمان و مکان انجام آزمایشات غربالگری

  در صورت نیاز به بستری نوزاد یا مادر طی هفته‌های اول پس از زایمان نیز، لازم است شرایط مناسب

ارتباط و تداوم شیردهی به نوزاد بستری‌شده انجام شود. پزشکتان نیز لازم است از انجام تمام این

فرایندها مطمئن شود و آموزش‌های لازم را به مادر بدهد. شما هم اگر سؤالی داشتید یا چیزی را

نمی‌دانستید، بهتر است قبل از مرخص شدن، آن را از پزشکان یا پرستاران بپرسید. همچنین اگر به هر

دلیلی تصمیم بگیرید که زودتر از زمان لازم از بیمارستان مرخص شوید، باید بدانید که احتمال زیادی

برای وقوع خطراتی جدی برای خودتان و نوزاد وجود دارد، پس لازم است گذشت زمان مورد نیاز را

برای مرخص شدن خود و کودکتان جدی بگیرید.

   فرایند ترخیص نوزاد و زمان شروع مراقبت‌های بعدی

   برای دریافت شناسنامۀ نوزاد، لازم است از بیمارستان گواهی ولادت دریافت کنید و برای دریافت

گواهی ولادت، باید شناسنامه و کارت ملی مادر، شناسنامه و کارت ملی پدر را به بیمارستان تحویل

دهید و سپس گواهی ولادت را دریافت کنید. پس از انجام و بررسی شرایط نوزاد، والدین برای گرفتن

گواهی ولادت راهنمایی می‌شوند و برای صدور مجوز ترخیص، همسر یا یکی از همراهان مادر می‌تواند

روند ترخیص نوزاد را برای دریافت این گواهی دنبال کند. زمان مراجعۀ بعدی شما همراه نوزادتان در

پشت کارت مشخصات نوزاد یا مدارک مربوط به مشخصات نوزاد درون پوشه‌ای که هنگام ترک

بیمارستان به شما می‌دهند ثبت می‌شود و به والدین تحویل داده خواهد شد. غیر از آن یادتان نرود

که خود شما هم باید از زمان مراقبت‌های بعدی پس از زایمان برای مراجعه به پزشکتان آگاه باشید و

به دوران بهبود خودتان اهمیت خاصی بدهید.

   اگر در هر صورتی اطلاعی از مراقبت‌های بعدی به شما داده نشد، لازم است بدانید که بین روزهای

سوم تا پنجم بعد از تولد باید برای تشکیل پرونده به یکی از مراکز بهداشتی درمانی مراجعه کنید تا

مراقبت‌های ضروری بعدی کودکتان مثل آزمایشات غربالگری انجام شود. آزمایشات غربالگری نوزاد برای

اطمینان از سلامت نوزادتان در برابر برخی بیماری‌های قابل پیشگیری طی روزهای سوم تا پنجم بعد از

تولدش انجام می‌شود که لازم است از این زمان اطلاع داشته باشید، زیرا این بیماری‌ها در صورت

تشخیص به‌موقع قابل کنترل و درمان است. این مراجعات همچنین فرصت مناسبی است که شما

سؤالات و نگرانی‌هایتان را با مراقبان این مراکز مطرح و توصیه‌های لازم را دریافت کنید.

 

منبع 

مراقبت از نوزاد در منزل ، تغذیه با شیر مادر

مراقبت از نوزاد در منزل ، تغذیه با شیر مادر

 در کلاس‌هایی که برای مادران باردار در طول دوره بارداری برگزار می‌گردد نحوه نگهداری از نوزاد در

منزل توضیح داده می‌شود. وقتی نوزاد از بیمارستان مرخص می‌شود، تشکیل پرونده در مراکز بهداشتی

درمانی و انجام مراقبت‌ها فرصت مناسبی است که مادر سؤالات و یا نگرانی‌هایی را که دارد با پرسنل

بهداشتی مطرح نموده و در مورد آنها توصیه‌ های لازم را دریافت نماید. همچنین از وضعیت رشد و

نمو کودک مطلع شود.

  توصیه می­شود، نوزاد از بدو تولد تا شش ماهگی بطور انحصاری از شیر مادر تغذیه شود. نخستین

شیر به نام «کلستروم» یا «آغوز» نامیده می‌شود. آغوز در روزهای اول شیردهی تولید می‌شود، زرد رنگ

و مختصر غلیظ‌تر نسبت به شیر رسیده می‌باشد. میزان ترشح آغوز کم است، ولی برای برآورده کردن

نیاز شیرخوار در روزهای اول کفایت می‌کند. آغوز مناسب‌ ترین غذا برای کودک در روزهای اول تولد

می­باشد، زیرا حاوی غلظت بالای پروتئین و سایر مواد مغذی است، همچنین غنی از عوامل ضد باکتریال

است که کودک را در برابر عفونت­های تنفسی و بیماری­ های اسهالی محافظت می‌نماید. به تدریج که نیاز

نوزاد بیشتر می‌شود، مقدار شیر هم زیادتر می‌شود. انتظار می‌رود بعد از حدود 3 الی 4 روز میزان شیر

مادر افزایش چشمگیری پیدا کند. شیردهی باید بر اساس میل و نیاز نوزاد در شرایط مناسب انجام

شود، بطوری که زمان شروع و مدت شیردهی باید توسط شیرخوار تعیین شود. این نکته مهم است که

باید هر زمان که نوزاد بخواهد به او شیر داده شود. همانطور که می‌دانیم شیر مادر بهترین غذایی است

که خداوند متعال برای شیرخوار در نظر گرفته است و هیچ غذا یا نوشیدنی دیگری جایگزین شیر مادر

نخواهد شد.

  ترفند های مراقبت از نوزاد که لازم است والدین و پرستار کودک بدانند

  ترفند های مراقبت از نوزاد tricks for child careشامل روش هایی هستند که تجربه نگهداری از

کودک را برای والدین و پرستار کودک راحت تر می نماید.  معمولا پدر و مادر شدن یک اتفاق هیجان

انگیز است که در عین حال می تواند اندکی ترسناک باشد.  همواره والدین بهترین چیزها را برای

فرزندانشان می خواهند بنابراین لازم است برای انجام بهترین کارها و گرفتن سودمند ترین تصمیمات،

والدین و پرستاران کودک از راهنمایی افراد با تجربه و متخصص استفاده نمایند و این ترفند ها را در

پرورش کودکشان استفاده نمایند.

  ترفندهای مراقبت از نوزاد در مورد تغذیه  :

  شیر مادر استریل و عاری از هرگونه آلودگی است . اگر برای شیردهی به نوزاد از یک شیردوش دستی

استفاده می کنید کافیست در شبانه روز یکبار آن را بشویید و ظرف شیر را  می توان به مدت 24 ساعت

در یخچال نگهداری نمایید.

  بهتر است در هنگام تهیه وعده های غذایی حجم بیشتری از غذا را آماده نمایید و مقدار اضافه را در

فریزر منجمد کنید تا در اوقاتی که تمام وقت خود را به کودک اختصاص داده اید غذای آماده داشته

باشید. همچنین استفاده از دستورات غذایی ساده و مغذی که نیاز زیادی به پخت و پز نداشته باشد در

شرایط بحرانی برای والدین یک نجات دهنده محسوب می شود .

  برخی از بطری ها و ظروف غذای کودک را می توان در مایکروویو قرار داد و برای گرم کردن غذا یا

استرل از آن استفاده نمود. همیشه در هنگام خرید ظروف غذای کودک سعی کنید بهترین و سالم

ترین  مقاوم ترین مارک ها را انتخاب نمایید.

  استفاده از کیف کولی برای حمل وسایل کودک بسیار راحت تر از کیف های یک طرفه است زیرا در

این حالت والدین کمتر خسته می شوند . همچنین تعداد وسایل بیشتری در داخل کیف کولی وسایل

کودک جا می گیرد . گاهی در برخی از کوله پشتی ها جیب های عایقی قرار دارد که می توان غذا یا

شیر گرم کودک را داخل آنها قرار داد و دیگر نگران سرد شدن غذای کودک نبود.

 

  یکی از ترفند های مراقبت از نوزاد روی تخت کودک خود از یک لایه پلاستیک و غیر قابل نفوذ و سپس یک ملحفه

استفاده کنید ، بنابراین در هنگام نیاز به تعویض ملحفه ها این کار راحت تر انجام می شود و دیگر نیازی به شستشوی

تشک اصلی زیر کودک نیست.

  روزهای به خصوصی را در هفته تنها به وقت گذراندن با کودک خود اختصاص دهید و از مهمانی

رفتن و شلوغ نمودن خانه در این روزها اجتناب ورزید. همچنین  روز های مشخصی را به دیدار با

دوستان اختصاص داده شود. با  این کار از خستگی شدید و آشفتگی در محیط خانه جلوگیری می

نمایید.

  اگر از دوستان نزدیک یا افراد خانواده کسی به دیدار شما می آید از او بخواهید تا در مرتب نمودن

خانه یا نگهداری از کودک به شما کمک کند. با این کار می توانید به ذخیره انرژی بپردازید و از فرصت

بوجود آمده استفاده نمایید.

  همیشه یک دست لباس اضافی برای کودک و خودتان به همراه داشته باشید تا در صورت نیاز

بتوانید لباس ها را تعویض نمایید. می توانید این لباس ها را داخل یک ساک در ماشین نگهداری کنید

و در صورت استفاده نشدن آنها را با لباس های تازه جایگزین نمایید.

  بهتر است محل خواب، بازی و … کودک در جاهایی مشخصی از خانه باشد. با این کار میتوان وقت

کمتری را صرف جمع آوری آَشفتگی ها نمود و خانه همواره تمیز خواهد ماند.

 

  تماس پوست با پوست در روزهای اولیه تولد بسیار حیاتی است – برای تقویت پیوند بین کودک و

والدین استفاده شود.

  سلامت و آرامش مادر همواره یکی از مهم ترین اولویت هاست که باید مد نظر قرار گیرد . تغذیه

مناسب مادر، داشتن خواب کافی ، نوشیدن آب به مقدار کافی و ماساژ پاهای مادر از مهم ترین مواردی

است که باید توسط اطرافیان مادر مورد توجه قرار گیرد.

  برای تغذیه کودک ، تعویض پوشک و ساعات خواب کودک برنامه ای را تهیه نمایید و در اکثر مواقع از

این برنامه پیروی نمایید.

  اگر تمایل دارید که کودک گاهی از یک بطری شیر یا مایعات بخورد ، بهتر است قبل از سه ماهگی و

در حدود 6 تا 8 هفتگی این کار را شروع نمایید.

 

  از ترفند های مراقبت از نوزاد و اولین استحمام این است که بهتر است برای استحمام کودک بند ناف

افتاده باشد و ناف کاملاً بهبود یافته باشد (1-4 هفته) و همچنین محل ختنه بهبود یابد (1-2 هفته)  و

قبل از این مدت می توان از یک اسفنج و آب گرم برای شستشوی کودک استفاده نمود.

  پس از شروع به استحمام کودک در حمام بهتر است دو یا سه بار در هفته در سال اول کودک را

استحمام نمایید. استحمام مکرر ممکن است سبب خشکی پوست شود.

  بهتر است قبل از حمام تمام لوازم مورد نیاز کودک را آماده نمایید تا بعد از حمام بلافاصله او را

بپوشانید .حوله یا پتو،  پوشک و لباسهای تمیز را از قبل آماده نمایید.

  ممکن است در طول شبانه روز فرصت کافی برای یک خواب کامل نداشته باشید اما بهتر است

وسواس را درمورد خواب کنار بگذارید و از هر فرصت بدست آمده جهت یک چرت یا خواب کوتاه

استفاده نمایید. با این کار به جای کمبود خواب شدید یا خستگی شدید کمتر احساس خواب آلودگی و

خستگی خواهید نمود.

  مراقبت از کودک را نوبت بندی نمایید. یک شب نوبت مادر است  و شب دیگر نوبت پدر  است.

گاهی نیز یکی از والدین بنا به دلایل مختلف مانند ا اشتغال در خارج از منزل امکان مراقبت در شب یا

روز را ندارد که بهتر است  نوبت بندی به مراقبت در شب و روز تقسیم شود.

  یک ضرب المثل قدیمی می گوید “وقتی کودک می خوابد شما هم  بخوابید” . این توصیه یکی از

بهترین  ترفند های مراقبت از نوزاد می باشد تا به تجدید قوا  و ذخیره انرژی بپردازند.

  یکی از روش های آرام نمودن کودک استفاده از موزیک و پخش آهنگ های آرام در فضای خانه است

. گوش دادن به موسیقی باعث می شود کودک با هوش تر شود و همچنین آرامش بیشتری را تجربه

خواهد نمود.

 

  یکی از ترفند های مراقبت از نوزاد،  گرم نمودن لباس ها و لوازم کودک قبل از استفاده  است که می

تواند احساس بهتری را برای کودک ایجاد نماید. در صورت نیاز می توان با قرار دادن یک بطری آب گرم

در بین لباس ها یا پوشک کودک به گرم نمودن آنها پرداخت و سپس اقدام به استفاده از آن نمود.

  بسیاری از پدران در روزهای اول پس از تولد کودک به دلیل ترس از اشتباه  کمتر از مادر درگیر کودک

و کارهای مربوط به او می شوند. مادران باید اجازه دهند همسرانشان بدون انتقاد و ترس از اشتباه در

مراقبت از کودک مشارکت نمایند .

  گاهی لازم است از کار خود مرخصی بگیرید و در کنار فرزند خود بیشتر وقت بگذرانید. مخصوصا برای

والدینی که کودک آنها توسط پرستار کودک نگهداری می شود لازم است از فرصت های مرخصی

استفاده نمایند و مراقبت از کودک را شخصا برعهده بگیرند.

  گاهی یکی از والدین می تواند با بیرون بردن کودک برای یک پیاده روی و فرصت مناسبی برای

دیگری ایجاد نماید تا به انجام کارهای عقب افتاده یا صرفا خواب بپردازد و زمان بیشتری برای

رسیدگی به امورات شخصی پیدا نماید.

  توصیه های گیج کننده و نامطلوب اطرافیان را نادیده بگیرید و کاری را انجام دهید که بهترین کار

است. درست است که بهتر در پایان ، شما پدر و مادر هستید ، بنابراین تصمیم می گیرید که چه چیزی

بهتر است.

 

  ضرورت شیردهی با شیر مادر به نوزاد زودرس

  شیر مادر برای نوزادان زودرس، کالری، ‌پروتئین و ویتامین‌های اضافی به همراه دارد. علاوه بر این،

سلول‌های زندۀ موجود در شیر مادر که می‌توانند از کودکان در مقابل عفونت محافظت کنند، ممکن

است در مورد نوزادان زودرس اهمیت بیشتری داشته باشند. نوزادان زودرس ریسک بالاتری برای ابتلا

به عفونت دارند، زیرا یکی از نکات مهم این است که دستگاه ایمنی بدن آنها تکامل نیافته است. شیر

خشک‌ها و مکمل‌هایی به طور اختصاصی برای نوزادان زودرس وجود دارد، اما هیچ‌کدام نمی‌تواند

پادتن‌ها و دیگر عوامل ایمنی‌ای را برای نوزاد فراهم کند که در شیر شما وجود دارد و برای یک نوزاد

زودرس بسیار مفید است.

  همچنین نوزادان زودرسی که در دوران رشد کامل خود با شیر مادر تغذیه شده‌اند، کمتر احتمال دارد

در نوجوانی به فشار خون بالا یا بسیاری از بیماری‌های غیرواگیر دیگر مبتلا شوند. همین‌طور شیر مادر

در پیشگیری از انتروکولیت نکروزان در نوزادان زودرس مؤثر است. اما این موضوع که نوزادتان بتواند

فوراً پس از تولد از سینۀ شما شیر بخورد، با سن جنینی‌اش یعنی هفته‌ای از بارداری که کودک در آن

متولد شده و سلامت عمومی او در ارتباط است.

  فرایند بسیاری از بیمارستان‌ها این است که تغذیۀ نوزادان خیلی زودرس با شیر دوشیده‌شدۀ مادر و

از طریق یک روش تغذیه با لولۀ تغذیه‌ای بینی و معده که گاواژ نامیده می‌شود انجام می‌گیرد. این کار

برای آن است که اطمینان حاصل شود اگر نوزاد برای مکیدن سینۀ مادر یا شیشه‌شیر خیلی زودرس

است، بتواند حداکثر مواد مغذی را دریافت کند. براى تغذیه از راه لولۀ معده، اصول بهداشتی در

دوشیدن و جمع‌آورى شیر دوشیده‌شده به دقت رعایت خواهد شد و شیر در ظروف تمیز شیشه‌ای یا

پلاستیکی در یخچال نگهداری می‌شود.

چگونگی شیردهی به نوزاد زودرس

تغذیه با شیر مادر در نوزادان زودرس با سن داخل رحمی بیشتر از ۳۲ هفته مثل تمام نوزادان دیگر

و در صورت مناسب بودن وضعیت بالینی مادر و نوزاد بعد از تولد، از سینۀ مادرشان شروع می‌شود. اما

در نوزادانی با سن داخل رحمی کمتر از ۳۲ هفته معمولاً شروع تغذیه با شیر دوشیده شدۀ مادر از

طریق سرنگ، قاشق، فنجان مخصوص نوزاد یا در صورت نیاز با لولۀ معده است. هر وعده تغذیه با لولۀ

معده به مدت ۲۰ تا ۲۵ دقیقه خواهد بود و تا زمانی که شیرخوار در بیمارستان بستری است، مادر هم

در کنار او در بیمارستان می‌ماند. بهترین وضعیت بعد از اتمام تغذیه در نوزادان زودرس، خوابیده به

شکم یا به پهلوی راست و در نوزادان رسیده به پهلوی راست است.

   والدین نوزادان زودرس با کارکنان بیمارستان که مراقبت از فرزندتان را به عهده دارند، همکاری

نزدیکی خواهند داشت تا طبق یک برنامه، شیر دوشیده‌شدۀ مادر به نوزاد داده شود. همچنین ممکن

است بسیاری از نوزادان زودرس به محض تولد، برای خوردن شیر مادرشان از سینه در بیمارستان

آمادگی نداشته باشند و تا زمانی که از طریق تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک، شروع به افزایش ‌وزن

نکرده‌اند، مرخص نخواهند شد.

   اگر نوزادتان پس از تولد، هنوز برای شیر خوردن خیلی کوچک است، کار اول شما تحریک تولید شیر

در سینه و حفظ میزان تولید شیر خواهد بود. مؤثرترین و راحت‌ترین راه برای این کار استفاده از یک

شیردوش دو سر برای پمپ کردن و دوشیدن شیر است که پزشک و پرستاران در این کار به شما کمک

خواهند کرد. وقتی نوزادتان آمادۀ شیر خوردن از سینه شد، یادگیری سینه‌گیری و مکیدن برای او

می‌تواند دشوار باشد. بیشتر نوزادان رفلکس مکیدن، بلعیدن و تنفس را که برای تغذیه حیاتی است، تا

سن ۳۲ هفتگی جنینی خود که در رحم هستند، ندارند.

   وقتی نوزادتان توانست شیر خوردن از سینه را آغاز کند، لازم است مادران به دفعات زیاد به آنها شیر

بدهند، گرچه ممکن است تا زمانی که کمی بزرگ‌تر می‌شوند و به موعد تعیین‌شدۀ زایمان شما و

تولدشان نزدیک‌تر ‌شوند، نتوانند شیر زیادی بخورند. به همین دلیل، شما باید پس از هر شیردهی،

همچنان شیرتان را بدوشید تا هم‌ سطح تولید شیرتان را بالا نگه دارید و هم بتوانید شیر لازم برای هر

گونه وعده‌های تغذیۀ مکمل با شیرتان را در شیشه‌شیر داشته باشید. برای نوزاد زودرس ممکن است

لازم باشد که شیوه‌های مختلف نگه داشتن سینه را امتحان کنید. پرستاران بیمارستان ممکن است

بتوانند در زمان شیردهی به شما کمک کنند. همچنین برای شروع به تغذیۀ کمکی با شیر خشک و

اطمینان از اینکه کودکتان فقط با خوردن شیر از سینه، شیر کافی و مورد نیازش را دریافت می‌کند یا

خیر می‌تواند کمی سخت باشد که لازم است با پزشکتان در این مورد مشورت کنید و از او کمک

بگیرید.

 

   راهکارهای پیش‌بینی و فهمیدن گرسنگی نوزاد زودرس

   یک قانون کلی در مراقبت از نوزادان زودرس محدود کردن میزان گریۀ آنها بر مبنای این تئوری است

که گریه کردن، انرژی‌ای را که می‌تواند صرف رشد نوزاد شود هدر می‌دهد. البته وقتی بی‌صبرانه

منتظرید که نوزادتان گرسنگی یا ناراحتی‌اش را با گریه به شما بگوید، این نوع مراقبت سخت‌تر می‌شود،

بنابراین شما باید یاد بگیرید که گرسنگی فرزندتان را به مرور پیش‌بینی کنید. برخی از راهکارهای

موجود برای رفع این مشکل در بیمارستان و بعد از بردن کودکتان به خانه شامل موارد زیر است:

   توجه به رفتار نوزاد : شما می‌توانید با توجه دقیق به سرنخ‌های رفتاری فرزندتان شروع کنید.

برای به حداقل رساندن گریه‌ها و به حداکثر رساندن شیری که نوزاد می‌خورد، لازم است بفهمید که

کودکتان چه زمانی می‌خواهد شیر بخورد و چه زمانی برای وعدۀ شیردهی بعدی آماده خواهد بود.

   وزن کردن نوزاد : شما می‌توانید یک ترازوی دیجیتال بخرید تا بتوانید قبل و بعد از وعده‌های

شیردهی او را در خانه وزن کنید و ببینید چه میزان شیر خورده است. فقط ابتدا لازم است در مورد

شیوۀ وزن‌گیری نوزاد با پزشکتان مشورت کنید تا این کار را به روش درستش انجام دهید.

   تعداد دفعات شیردهی : تلاش کنید حدوداً هر دو تا سه ساعت یک بار، یعنی حداقل هشت بار

در هر ۲۴ ساعت، به نوزاد شیر بدهید. این برنامه انعطاف‌پذیر است و اگر نوزادتان فقط دو ساعت پس

از شیر خوردن،‌ گرسنه به نظر می‌رسد، حتماً اجازه دهید دوباره شیر بخورد. بیدار کردن کودک برای شیر

خوردن هم اشکالی ندارد. در واقع، به هم زدن خواب کودک ممکن است باعث تحریک غریزۀ مکیدنش

شود.

   زندگی یک نوزاد زودرس نیز مثل تمام نوزادان دیگر چیزی بیشتر از شیر خوردن و خوابیدن نیست و

هر زمانی که نوزادتان در حال شیر خوردن نیست، لازم است به این فکر کنید که چگونه او را با یک

روش درست و راهکارهای موجود و مناسب، ترغیب به شیر خوردن کنید.

 

منبع 

فواید تغذیه با شیر مادر برای نوزاد

فواید تغذیه با شیر مادر برای شیرخوار

 شیر مادر به‌تنهایی همهٔ نیازهای غذایی شیرخوار را تا پایان 6 ماهگی برآورده می‌سازد.

 کودک را در برابر بیماری‌ها و عفونت‌ها مقاوم‌تر می‌سازد.

 به‌راحتی هضم می‌شود.

 به درمان بسیاری از بیماری‌های نوزاد کمک می‌کند.

 بهرهٔ هوشی نوزاد را بالا می‌برد.

 آلرژی و آسم، بدخیمی‌ها، سوءتغذیه، چاقی، فشارخون، دیابت، بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های قلبی عروقی، تنفسی و... را کاهش می‌دهد. فواید شیر مادر برای نوزادان   benefits of  breast feeding in infant   سال‌هاست که موردتوجه بسیاری از محققان قرارگرفته است. اگر در این فکر بودید که به نوزاد تازه متولدشده خود شیر مادر ندهید، احتمالاً در این زمینه اطلاعات زیادی ندارید.

 

این تصمیمی است که کاملاً مربوط به شخص شماست. قبل از تصمیم‌گیری بهتر است تمامی مزایا و تأثیرات شیر مادر بر روی نوزاد را برای شما مرور کنیم. شیر مادر تغذیه بهینه‌ای برای نوزادان فراهم می‌کند. از مقدار مناسب مواد مغذی برخوردار است، به‌راحتی هضم می‌شود و به‌راحتی در دسترس است.

 فواید شیردهی برای کودک شما چیست؟

شیر مادر بهترین، مفیدترین و تأثیرگذارترین ماده غذایی برای کودک شماست.

کودک شما از راههای مختلفی از شیر شما سود می‌برد.

فواید و تأثیرات شیردهی بر سلامت نوزاد

شیر مادر علاوه بر تغذیه نوزاد از او محافظت می‌کند. شیر مادر مملو از ترکیبات زنده ازجمله سلول‌های بنیادی، گلبول‌های سفید و باکتری‌های مفید و همچنین سایر مؤلفه‌های فعال زیستی مانند آنتی‌بادی‌ها، آنزیم‌ها و هورمون‌ها است که همگی به مبارزه با عفونت، جلوگیری از بیماری و همچنین در رشد طبیعی نوزاد تأثیر بسزایی دارد.

نوزادانی که به‌طور انحصاری در شش ماه اول زندگی خود از شیر مادر تغذیه می‌کنند، کمتر از سایر نوزادان از بیماری‌های گوارشی (مشکلات معده و روده)، سرماخوردگی و آنفولانزا، عفونت گوش و قفسه سینه رنج می‌برند.

شیر مادر حاوی آنتی‌بادی‌هایی است که به نوزاد شما در مقابله با ویروس‌ها و باکتری‌ها کمک می‌کند، که در ماه‌های اولیه بسیار مهم است.

این خصوصاً در مورد آغوز یا همان شیر اول صدق می‌کند. آغوز مقادیر زیادی  و همچنین چندین پادتن دیگر را فراهم می‌کند. هنگامی‌که در معرض ویروس یا باکتری قرار دارید، بدن شما شروع به تولید آنتی‌بادی‌هایی می‌کند که بعد از مدتی به داخل شیر می‌روند.

شاید شنیده باشید نوزادانی که از شیر خشک تغذیه می‌کنند مدت‌زمان بیشتری می‌خوابند، اما به نظر می‌رسد این‌یک باور غلط است. تحقیقات نشان می‌دهد که نوزادان تغذیه‌شده با شیر مادر و یا شیر خشک به یک اندازه احتمال دارد که در طول شب از گرسنگی بیدارشوند. اما تفاوت در این است که نوزادان با شیر مادر زودتر به خواب می‌روند و این موضوع یکی از مهم‌ترین فواید شیر مادر است.

 تأثیر شیر مادر روی خواب نوزاد

تغذیه با شیر مادر در شرایطی که کودک شما مریض یا ناراحت است او را آرام می‌کند، و نباید آن را به‌عنوان یک مزیت مهم دست‌کم گرفت. در حقیقت، مطالعات نشان داده‌اند که شیردهی باعث کاهش گریه می‌شود و در صورت واکسیناسیون نوزادان آن‌ها را تسکین می‌دهد. شیرخواران (شیر مادر) دارای سطح لاکتوباسیل هستند که به‌طورمعمول 10 برابر بیشتر از شیرخواران تغذیه‌شده با شیر خشک است. هم وجود لاکتوباسیل ها و هم عمل لاکتوفرین ها و لیزوزوم ها با محدود کردن رشد باکتری‌های ناسالم در روده به محافظت از نوزاد کمک می‌کند.

 شیر مادر به‌طور خاص رشد نوعی باکتری را تشویق می‌کند، که باکتری‌های مفیدی هستند که می‌توانند بسیاری از باکتری‌های گرم منفی و انگل‌ها را مهار کنند. در حقیقت، تفاوت چشمگیر بین باکتری‌های موجود در روده نوزادان تغذیه‌شده با شیر مادر و نوزادان تغذیه‌شده با شیر خشک وجود دارد. اکسی توسین که هنگام تغذیه شیر مادر در بدن کودک ایجاد می‌شود، باعث می‌شود که بعد از شیر خوردن احساس خواب‌آلودگی داشته باشد. و سایر هورمون‌های موجود در شیر مادر به کودک شما کمک می‌کند تا الگوی خواب منظمی پیدا کند.

مزایای مادام‌العمر تغذیه با شیر مادر برای نوزادان

تغذیه با شیر مادر فقط شش ماه اول به نفع کودک شما نیست. هر چه بیشتر به این روند ادامه دهد، مزایا و فواید بیشتری شامل حال او می‌شود. در هر نوبت شیردهی سطح اکسی توسین یا همان هورمون عشق در بدن هر دو شما بالا می‌رود و باعث تشویق و استحکام پیوند بین مادر و کودک می‌شود.

این امر می‌تواند یک‌پایه محکم برای روابط آینده باشد و حتی ممکن است کمی به فرزندتان کمک کند تا در مراحل بعدی زندگی با استرس مقابله کند. از فواید شیر مادر  همین بس که باعث افزایش وزن سالم در نوزاد می‌شود. تغذیه با شیر مادر باعث افزایش وزن سالم و جلوگیری از چاقی کودکان می‌شود. یک منبع معتبر از مطالعه نشان داد که شیردهی بیش از 4 ماه باعث کاهش احتمال ابتلای کودک به‌اضافه وزن و چاقی می‌شود.

نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌شوند در بدن خود لپتین بیشتری نسبت به نوزادان با شیر خشک دارند.

لپتین یک هورمون اصلی برای تنظیم اشتها و ذخیره چربی است.

نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می‌شوند میزان مصرف شیر خود را تنظیم می‌کنند. آن‌ها فقط تا زمانی که گرسنه هستند به شیر خوردن ادامه می‌دهند، و این روند به آن‌ها در ایجاد الگوهای غذایی سالم کمک می‌کند. فواید شیر مادر بر هیچ‌کس پوشیده نیست. شیر مادر شیرین و خامه‌ای است، طعمی که بسیار متفاوت است و احتمالاً بهتر از شیرخشک است. همچنین طعم غذاهایی که می‌خورید به کودک شما منتقل می‌شود که می‌تواند از همان ابتدا رژیم غذایی آنها را متنوع کند. همچنین می‌تواند برای کودک شما دلگرم‌کننده باشد. کودکی که ترسیده، آسیب‌دیده یا بیمار است را می‌توان با تغذیه با شیر مادر به حالت آرامش و آسایش رساند.

 

معایب استفاده از شیر خشک

در پیوند رابطه احساسی بین مادر و کودک اختلال ایجاد می‌کند.

ایجاد اختلال درروند طبیعی دستگاه گوارشی

حساس شدن سیستم تنفسی نوزاد و افزایش امکان ابتلای نوزاد به عفونت‌های تنفسی

سوءتغذیه؛ کمبود ویتامین A

حساسیت بیشتر و به وجود آمدن مقاومت در نوزاد در برابر شیر مادر

افزایش خطر برخی از بیماری‌های مزمن

چاقی

نمرات پایین‌تر در تست‌های هوش در نوجوانی و بزرگ‌سالی

ممکن است مادر به‌طور ناخواسته زودتر باردار شود.

افزایش خطر کم‌خونی، سرطان تخمدان و سرطان پستان در مادر.

قطعاً شیر خشک هرگز نمی‌تواند فواید شیر مادر را داشته و جایگزین مناسبی برای آن باشد.

فواید شیردهی طبیعی

فواید شیر مادر به شرح ذیل می‌باشد:

مراحل هضم غذا در کودک شما راحت‌تر است.

نیازی به تهیه و آماده کردن از قبل ندارد.

همیشه در دسترس است.

تغذیه با شیر مادر می‌تواند مانع از بازگشت دوره (عادت ماهیانه) شما به مدت 3-6 ماه یا حتی بیشتر شود. به‌طورمعمول، قاعدگی تقریباً یک ماه پس از قطع تغذیه انحصاری با شیر مادر برمی‌گردد. شیر مادر دارای تمام مواد مغذی، کالری و مایعاتی است که کودک شما برای سالم بودن نیاز دارد. شیر مادر دارای فاکتورهای رشدی است که بهترین حالت رشد اعضای بدن کودک شمارا تضمین می‌کند. این ماده حاوی بسیاری از فرمول‌ها است که کودک شمارا از بسیاری از بیماری‌ها و عفونت‌ها محافظت می‌کند. در حقیقت، نوزادان شیرده کمتر احتمال دارد که دچار بیماری‌های زیر شوند:

عفونت گوش، اسهال پنومونی، خس‌خس و برونشیولیت، سایر عفونت‌های باکتریایی و ویروسی مانند مننژیت تحقیقات همچنین حاکی از آن است که تغذیه با شیر مادر می‌تواند در برابر چاقی ناگهانی نوزادان، دیابت، آسم، اگزما، کولیت و برخی از سرطان‌ها محافظت کند.

سازمان بهداشت جهانی (Who) و یونیسف به مادران توصیه می‌کنند که تحت هر شرایطی حداقل به مدت شش ماه اول زندگی فرزند خود شیردهی انحصاری خود را تأمین و ادامه دهند.

 

منبع 

فواید شیردهی برای مادر نوزاد

فواید شیردهی برای مادر

 

وزن مادر سریعتر به وزن قبل از بارداری برمی‌گردد.

رحم جمع می‌شود درنتیجه، خونریزی‌های پس از زایمان سریعتر کاهش می‌یابد و شروع

دوباره پریودها دیرتر خواهد بود و حاملگی بعدی را هم به تعویق می‌اندازد.

ابتلا به سرطان پستان، تخمدان و دهانه رحم را کاهش می‌دهد.

ارتباط عاطفی محکم‌تری بین مادر و شیرخوار برقرار می‌کند.

شیر مادر همیشه و همه‌جا تازه و در دسترس می‌باشد.

به اقتصاد خانواده نیز کمک می‌کند.

پوکی استخوان و شکستگی استخوان در دوران کهنسالی را کاهش می‌دهد.

از اضافه‌وزن پیشگیری می‌کند.

خشونت و رفتارهای پرخطر را کاهش می‌دهد.

اجر معنوی بسیاری را برای مادر به ارمغان می‌آورد.

 

مزایای مهم شیردهی برای مادر

 

همهٔ ما در مورد نکات سودمند شیر مادر برای نوزاد شنیده‌ایم، اما شیردهی مزایای شناخته‌شده و ناشناختهٔ زیادی نیز برای مادران دارد. برخی از این مزایا که تاکنون موردتحقیق قرارگرفته شامل موارد زیر است:

 

کاهش سطح استرس مادر:

بسیاری از مادران می‌گویند هنگام شیردهی احساس آرامش می‌کنند. دلیلش این است که شیردهی باعث ترشح هورمون اکسی‌توسین می‌شود و مطالعات متعدد نشان داده است که اکسی‌توسین، احساس مادرانه و احساس آرامش را بیشتر می‌کند. برخی پژوهش‌ها نیز نشان داده است وقتی از زنانی که مقادیر بالایی اکسی‌توسین در بدن خود داشتند، خواسته شد که در مورد یک مشکل اضطراب‌آور شخصی صحبت کنند، فشارخون آن‌ها نسبت به زنان غیرشیرده کمتر بود که این‌یکی دیگر از نشانه‌های کاهش استرس در مادران شیرده است.

 

کاهش خونریزی:  

اکسی‌توسین منتشرشده در حین شیردهی کمک می‌کند که رحم مادران پس از زایمان منقبض شود. منقبض شدن رحم نیز باعث کاهش خونریزی پس از زایمان و برگشت سریع‌تر رحم به وضعیت پیش از بارداری خواهد شد.

کاهش خطر ابتلا به افسردگی در مادر: بر اساس پژوهش‌های جدید و به‌روز دنیا، زنانی که شیر خودشان را به نوزاد نمی‌دهند یا شیردهی را زود متوقف کرده‌اند، ریسک و احتمال بالاتری برای ابتلا به افسردگی پس از زایمان دارند. همچنین اگر شما تحت درمان افسردگی پس از زایمان هستید، بازهم می‌توانید به کودک خود شیر بدهید. پزشکتان می‌تواند به شما کمک کند تا راه‌های بی‌خطری برای درمان افسردگی خود در حین شیردهی پیدا کنید. 

 

کاهش خطر ابتلا به سرطان سینه و تخمدان:

 

پژوهش‌های متعدد نشان داده است هرچه شیردهی بیشتر انجام شود، از زنان در برابر سرطان سینه و تخمدان بیشتر محافظت می‌شود. به نظر می‌رسد شیردهی به مدت حداقل یک سال بیشترین اثر محفاظتی را در پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه داشته باشد. چگونگی تأثیرگذاری شیردهی کاملاً روشن نیست، اما ممکن است مربوط به تغییرات ساختاری در بافت سینه به علت شیردهی و این واقعیت باشد که شیردهی میزان استروژن تولیدشده در بدن شمارا سرکوب می‌کند. پژوهشگران معتقدند که اثر شیردهی در سرطان تخمدان نیز ممکن است با سرکوب استروژن مرتبط باشد.

تغذیه با شیر مادر یک کار غریزی و طبیعی است، اما این لزوماً به معنای آن نیست که کار آسانی خواهد بود. اگر در این موردنیاز به کمک و پشتیبانی دارید، می‌توانید در مورد روش‌های شیردهی و اصول شیردهی به نوزاد مطالعه و تحقیق کنید و خیلی بهتر است اگر نظر پزشک خود را نیز در این زمینه‌ها جویا شوید.

 

 

منبع 

چه زمانی نوزاد باید تغذیه شود؟

تغذیه از پستان مادر، محدودیت زمانی ندارد و نباید آن را زمان‌بندی کرد. بهتر است هرزمانی که شیرخوار تقاضا می‌کند، شیردهی انجام گیرد. با دیدن نشانه‌های گرسنگی شیرخوار به گرسنگی او پاسخ دهید و منتظر گریهٔ شیرخوارتان نشوید.

 

 

علایم گرسنگی نوزاد

بیدار می‌شود.

دست‌ها و پاهایش را تکان می‌دهد.

معمولاً با دهان و چشم‌ها دنبال چیزی می‌گردد.

در مرحلهٔ پایانی، اگر که شیردهی دیر انجام پذیرد، شیرخوار دچار زجر می‌شود و گریه می‌کند که

بهتر است پیش‌ازاین مرحله شیردهی انجام گیرد و شیرخوار بدون گریه به خواسته‌اش برسد.

آشنایی با مدت‌زمان و چگونگی شیردهی روزانه به نوزاد

آیـا در مـورد مدت‌زمان و چگونـگی شیردادن به نوزاد خود سردرگم هستید؟

نمی‌دانید چه برنامه‌ای را باید اجرا کنید؟

آیـا بـاید منتظر شوید تا گریه کند و یا این‌که هنگامی‌که خوابیده او را بیدار کنید و به او شیردهید؟

اگر تازه به جمع مـادرهـای شیـرده اضافه‌شده‌اید، مطمئناً این‌یکی ازسوالاتی است که اخیراً به ذهنتان خطور کرده.

چند وقت یکبار باید به کودک خود شیر بدهم؟

بیشتر نوزادان باید 8 تا 12 بار در یک شبانه‌روز از شیر مادر تغذیه کنند. این روند باید از دو سه‌روزگی کودک شروع شود و تا 3-6 ماهگی نیز ادامه پیدا داشته باشد. شیردهی به نوزاد را نباید بر اساس فاصله‌های زمانی معین و از روی ساعت تنظیم کنید. فاصله زمانی بین وعده‌های غذایی و مدت‌زمانی که کودک از شیر مادر استفاده می‌کند، در نوزادان مختلف متفاوت است. هر دفعه شیردهی می‌تواند در حدود 10 تا 45 دقیقه با دفعه بعدی فاصله داشته باشد.

آیا باید برای شیردهی، کودک را از خواب بیدار کرد؟

برای چند هفته اولیه من معمولاً به مادرها توصیه می‌کنم که فرزندان خود را برای شیردهی حداقل هر دو سه ساعت یکبار از خواب بیدار کنند. این فاصله از شروع اولین شیردهی تا آغاز تغذیه مجدد حساب می‌شود. (در طول روز و شب هیچ تفاوتی نمی‌کند) اگر کودک شما می‌تواند شب‌ها قدری طولانی‌تر بخوابد هیچ اشکالی ندارد، می‌توانید در این فاصله به او شیر ندهید.

اگر کودک زودتر از زمان مقرر برای شیردهی بیدار شد، چه‌کار باید کرد؟

اگر کودک شما به شیر خوردن تمایل نشان دهد و به‌عنوان‌مثال شروع کند به گریه کردن و مکیدن انگشتانش شما به‌هیچ‌وجه نباید او را دو سه ساعت منتظر نگه‌دارید تا زمان شیردادن فرابرسد. اگر کودک نیاز به شیر خوردن داشت لازم نیست صبر کنید و می‌توانید همان موقع به او شیردهید، حتی اگر زمان کوتاهی از تغذیه شدن قبلی گذشته باشد. اصلاً نگران نباشید که شیر موجود در سینه‌ها تخلیه» می‌شود. شیر به‌طور مکرر در سینه‌ها درست‌شده و همیشه به‌اندازه کافی برای سیر شدن کودک شیر در آن‌ها وجود دارد.

آیا کودک باید مدت‌زمان معینی از هر سینه شیر بخورد؟

اگر کودک در حال شیر خوردن است، نباید سینه را از دهان او جدا کنید. اجازه دهید تا او خودش سینه را رها کند. او یا سرخود را به سمت عقب می‌کشد و یا برای مدت‌زمان نسبت طولانی مکیدن را متوقف می‌کند. هیچ مدت زمان مشخصی برای تغذیه کودک از هر سینه وجود ندارد. اگر خواست از سینه دیگر هم استفاده کند، به او اجازه دهید. اگر هم نخواست بازهم هیچ اشکالی ندارد. باید به کودک اجازه دهید که خودش شیر خوردن را متوقف کند. در مراحل آخر شیر چرب تر و خامه‌ای‌تر می‌شود؛ اگر شما کودک را از مکیدن بازدارید او نمی‌تواند از شیر پرچرب و خامه‌ای استفاده کند.

چه موقع می‌توانم کودک را برای شیر دادن بیدار نکنم؟

 زمانی که امر شیردهی برای شما جا افتاد، باید کودک را یکی دومرتبه نزد متخصص اطفال ببرید تا مطمئن شوید که به‌اندازه کافی رشد کرد. از این زمان به بعد می‌توانید هر زمان که خودش درخواست کرد او را تغذیه کنید. زمانی که رشد کودک کافی باشد، پوشک خود را مکرراً خیس و کثیف کند، آنگاه دیگر مجبور نیستید که او را برای تغذیه شدن از خواب بیدار کنید.

چگونه می‌توان تشخیص داد که کودک درخواست شیر می‌کند؟

کودک با “قار و قور” کردن، مکیدن انگشت‌های دست، حرکت دادن لب‌ها، باز کردن دهان، تولید صداهای خفیف و یا گریه کردن شمارا صدا می‌زند. خیلی بهتر است که در همان مراحل اولیه و با مشاهده علائم ابتدایی، شیر دادن را شروع کنید و منتظر شروع گریه او نباشید. زمانی که شروع به گریه کند، شیر دادن سخت‌تر می‌شود، چراکه ابتدا باید او را آرام کنید و بعد شروع کنید به تغذیه کردن او.

چگونه می‌توان تشخیص داد که کودک درخواست شیر می‌کند؟

این مسئله کاملاً طبیعی و قابل پیش‌بینی می‌باشد. نوزادان یک‌زمان مشخصی را برای تغذیه کلی انتخاب می‌کنند که نام  تغذیه زنجیره‌ای» بر روی آن گذاشته‌اند. در این حالت کودک تمایل دارد تا در فواصل زمانی متعدد از شیر مادر تغذیه کرده و در بین آن‌ها استراحت کوتاهی نیز داشته باشد. امکان دارد که برای چندین ساعت بخواهد بدون توقف شیر بخورد. متأسفانه بسیاری از خانواده‌ها در مورد این نوع رفتار نظر مساعدی ندارند و تصور می‌کنند که این امر به دلیل مغذی نبودن شیر مادر اتفاق می‌افتد. باید به خاطر داشته باشید که تنها از روی واکنش‌های کودک نمی‌توانید تشخیص دهید که او چه میزان از شیر مادرش را مصرف می‌نماید.

چگونه می‌توانم تشخیص دهم که کودک به‌اندازه کافی شیر خورده؟

یکی از معتبرترین راه‌ها از روی نمودار رشد کودک و ادرار و مدفوع او می‌باشد. اگر وزن او به‌اندازه کافی اضافه شود، بدون توجه به دادوبیدادهایی که راه می‌اندازد و درخواست‌های شبانه‌اش برای شیر، می‌توان تشخیص داد که به‌اندازه کافی تغذیه‌شده است. اما اگر بخواهید به‌طور روزانه از این مسئله آگاهی پیدا کنید، بهترین راه توجه به ادرار و مدفوع او می‌باشد. از 5 روزگی تا 6-8 هفتگی باید حداقل 5 تا 6 مرتبه خود را خیس کند و در هر 24 ساعت 3-4 تکه مدفوع زردرنگ به‌اندازه کف دست، دفع کند. پس از 6 تا 8 ماهگی میزان مدفوع اغلب کودکان کمتر شده، اما همان 5-6 بار ادرار رادارند. به‌علاوه نمودار رشد نیز به‌خوبی بالا می‌رود.

چرا کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، دائماً عادات غذایی خود را تغییر می‌دهند؟

دلیل قطعی این مسئله مشخص نیست، اما تا آنجایی که ما می‌دانیم به دلیل سطح چربی شیر مادراست. میزان چربی موجود در شیر در هر زمان تغییر می‌کند. اگر مدت‌زمان زیادی از آخرین مرحله شیردهی سپری‌شده باشد، شیری که در ابتدا از سینه می اید کم‌چرب بوده و حالت سرشیر دارد، سپس کمی غلظ تر شده و مثل شیر طبیعی می‌شود و پس از مدتی چرب تر شده و حالت خامه‌ای پیدا می‌کند. زمانی که فواصل زمانی بین شیردهی‌ها کمتر باشد (مثل تغذیه زنجیره‌ای) شیری که می‌آید غلیظ و پرچرب‌تر می‌باشد. کودک برای رشد جسمی و ذهنی باید حتماً از این شیر پرچرب خامه‌ای استفاده کند. خوشبختانه زمانی که کودک این شیر را مصرف کند مدت‌زمان بیشتری به خواب فرو می‌رود، چراکه هضم آن روند آرامی دارد و به کودک احساس سیری می‌دهد. پس‌ازاینکه کودک از تغذیه زنجیره‌ای  بهره برد، اشکالی ندارد به او اجازه دهید تا مدت‌زمان بیشتری استراحت کند. می‌توانید تا دو، سه ساعت او را از خواب بیدار نکنید – از این وقفه نهایت استفاده را ببرید!

 

آیا باید برنامه زمان‌بندی‌شده را به کودک تحمیل کنیم؟

 

تحقیقات نشان می‌دهد که دخالت در روند تغذیه طبیعی کودک به‌ویژه منتظر گذاشتن او برای تغذیه مشکلات زیادی از قبیل ذخیره شدن شیر رقیق در سینه‌ها و ناتوانی در افزایش وزن نوزاد را به همراه دارد. هر چه مدت‌زمان بین شیردهی بیشتر باشد، شیر کمتری در سینه‌ها درست می‌شود. شیردهی مکرر، هم منبع شیر شمارا افزایش می‌دهد و هم سلامت کودک را تضمین می‌کند. زمانی که نوبت به برنامه‌ریزی برای شیردهی به کودک می‌رسد، باید به خاطر داشته باشید که تغییر و تنوع نمک زندگی است! فرزند شما آواها و عکس‌العمل‌های طبیعی از خود بروز می‌دهد و شما بدون اینکه نیازی به ساعت داشته باشید و تنها با توجه داشتن به خود او به‌راحتی می‌توانید تشخیص دهید که چه موقه گرسنه است.

 

منبع